Barış SEDEF / İSTANBUL

Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği (TÜDÖKSAD) İdare Konseyi Lideri Kadir Efe, Türkiye’de toplam binin üzerinde dökümhanenin faaliyet gösterdiğine işaret ederek, “Bunların yaklaşık yüzde 20’si bizim üyemiz. Kesimdeki tonajın yaklaşık yüzde 85’ini üyelerimiz sağlıyor. İhracat değeri bakımından da kesimin yüzde 90’lık kısmını temsil ediyoruz. 2021’de toplamda 4,5 milyar Euro ihracat yaptık. 2020’ye nazaran yüzde 43’lük artış yakaladık” sözlerini kullandı. 2022 sonunda ise yeni yatırımların devreye girmesiyle ihracat sayılarının 5 milyar Euro’yu geçmesini beklediklerinin altını çizen Efe, “2021’de dalımız özelinde GTİP düzenlemesi yapıldı. Bu noktada yıl sonunda cari fazla veren dallar ortasında yerimizi alacağız” halinde konuştu.

Diğer metal şekillendirme sistemlerine göre değer bakımından daha fazla katma kıymet sağladıklarına vurgu yapan Efe, eserin işlenip, montaj çizgisinde direkt kullanılabilecek yarı mamul haline yahut bitmiş mamul haline dönüştürülmesi konusunda da birçok dökümhanenin yatırım yaptığına işaret etti. Mevcut yatırımların sonuçlanmasıyla bölümün üst istikametli ivmesini artıracağını anlatan Efe, sürece tarafındaki yatırımların da sürdüğünü lisana getirdi.

Sektöre yeni oyuncular giriş yaptı

Döküm bölümünde bilhassa Konya bölgesine yeni yatırımların geldiğini anlatan Efe, “Bu yatırımlar kesime yeni oyuncuların girmesi ve mevcut kapasitelerin artması tarafında şekilleniyor. Yatırımların büyük kısmı uzun soluklu; bunların devreye girmesiyle birlikte dalımızın hacmi de artış gösterecek” açıklamalarında bulundu. Döküm kesimindeki yatırımların butik olduğunu ve yapılan yatırım müddetlerinin standart yatırımlara nazaran daha uzun olduğuna işaret eden Kadir Efe, “Ürün satışı konusunda da bir müşteriye özel yapmış olduğunuz eseri tekrar o müşteriye satmak durumundasınız. Zira geliştirme ve tasarlama süreçlerinizi ona nazaran şekillendiriyorsunuz” biçiminde konuştu. Almanya’daki kimi dökümhanelerin üretimi durduğunu anlatan Efe, “Vardiya azaltan firmaların giderek arttığını görüyoruz. Bize gelen firmaların ‘şirketimizi satın alır mısınız’ tarafındaki teklifleri var” sözlerini kullandı.

Sektördeki sermaye muhtaçlığı konusunda önemli sorunlar yaşadıklarına işaret eden Kadir Efe, “Üretim prosesleri, sürece süreçleriyle birlikte eseri gönderdikten sonra 90 günlük bekleme süreçlerimiz var. Bu çark senede iki sefer dönüyor” açıklamalarında bulundu. Başka taraftan yenilenebilir güç tarafında da çalışmalar yaptıklarını ileten Efe, “Gri yahut sfero döküm işi yapan firmalarımızın çatılarında Güneş Güç Santrali (GES) sisteminin verimli formda çalışmasını sağlayacak şartların sağlanması zor… Kimi dökümhanelerimiz bu kapsamda ofis kısımlarında çatı üzerine GES yatırımları yaptı” açıklamasında bulundu. Öte yandan yakın devirde yapılan mevzuat değişikliği ile tesis sonları dışında, öteki bir güç dağıtım bölgesinde lisanssız üretim tesisi kurulabilmesine imkan sağlanmasıyla GES yatırımı konusunda birçok firmanın fizibilite çalışmalarına başladığını kelamlarına ekledi.

Global yatırımlar Türkiye’ye kaymaya başladı

TÜDÖKSAD İdare Konseyi Lider Yardımcısı Emre Giray da, 2021’de bölümün 2,9 milyon ton üretim yaptığına dikkat çekerek, “Bu sayıyla Avrupa’da üretim ölçüsü bakımından ikinci sıradayız. Dünyadaki sıralamamızın ise yükseleceğini düşünüyoruz” dedi. Döküm dalındaki küresel yatırımların Türkiye’ye kaymaya başladığına vurgu yapan Giray, “Yeni yatırımların devreye girmesiyle birlikte Avrupa’da Almanya’nın üretim hacmini yakalayabiliriz. Öbür yanda kilogram başına ünite maliyetlerin döviz bazında geçen yıla göre yüzde 40 ila 50 ortasında artış gösterdiğini ileten Giray, “Emtia fiyatları başta olmak üzere kesimdeki maliyet artışları hayli fazla. Güç bakımından da çabucak hemen aylık artışlarla karşılaşıyoruz” biçiminde konuştu.

Sektör karbon vergisine hazırlıklı olmalı Dalın yeşil güç yatırımlarına odaklanması gerektiğinin altını çizen Emre Giray, “Enerji tarafındaki yatırımlarla ilgili en büyük sorun finansmana erişim. Karbon vergisi konusunda hudutlar gümrük vergisi tarifelerine nazaran uygulanacak. Şimdi bizim durumlarımız o kapsamda değil lakin bu alanda karar çıkabilir. Bizim de buna hazırlıklı olmamız gerekiyor, dolaysıyla süreç bölümün geleceği için epeyce kritik” açıklamalarında bulundu. Giray, Türk döküm kesiminin yeşil dönüşüm konusunda yeni yatırımlara muhtaçlığı olduğuna dikkat çekti.

700 bin ton üretim kapasitesi gelecek TÜDÖKSAD Genel Sekreteri Koray Hatipoğlu, kesimin pandemi devrinde uzun soluklu yatırımlar yaptığına vurgu yaparak şu değerlendirmelerde bulundu: “Birçok firmamız büyük hacimli üretim sınırlarının siparişlerini verdiler. Bu yatırımların büyük bir kısmında birinci adım 2021’de atıldı ve devam ediyor. Mevcut yatırımların 2024-2025’te bitmesi bekleniyor” dedi. Bu yatırımların devreye girmesiyle yıllık olarak ortalama 700 bin tonluk bir ek kapasite elde edileceğine işaret eden Hatipoğlu, “Ülkemizde toplam üretim kapasitesi ise 4 milyon ton civarında. Yüzde 75’e yaklaşan kapasite kullanım oranıyla Avrupa’da en büyük ikinci döküm üreticisi konumundayız” dedi.

Hammaddede dış bağımlılık kelam konusu

Hammadde konusunda da yaklaşık 1,5 milyon ton pik döküm ithalatı yapıldığına işaret eden Hatipoğlu, yurtdışına bilhassa Ukrayna ve Rusya’ya bağımlı olduklarını söyledi. KARDEMİR ve İSDEMİR’in pik döküm üretimini uzun vadeli planlamaları içerisine almayı değerlendiğine dikkat çeken Hatipoğlu, “Bu yatırımın ne vakit hayata geçeceğini süreç gösterecek. Gereksinimlere nazaran deneme üretimleri yapılıyor” sözlerini kullandı. Öbür taraftan döküm kumu temini konusunda da ruhsatlandırma süreçlerinin uzaması ve müracaatların olumsuz cevaplanabilmesi nedeniyle sıkıntılar yaşadıklarına vurgu yapan Hatipoğlu, “Ağır sanayi alanında önemli düzenlemelere gereksinim var. Bu durum bölümdeki iş hacmini uzun vadede etkileyebilir. Bilhassa döküm kumu tarafında uzun devirli planlamaya gereksinim var, kimi firmalarımız rutin olarak aldığı döküm kum ölçüsünü eski oranlarda alamıyor buna bağlı olarak üretim ve kapasitelerde daralmalara neden olacak” diye konuştu. Döküm kumunun farklı bölümlerde kullanılabildiğine vurgu yapan Hatipoğlu, ikincil hammadde kullanımında da döküm kumuyla ilgili regülasyonlara gereksinim olduğuna dikkat çekti.