PwC Türkiye’den Güç Dalındaki Birleşme ve Satın Almalar raporuna nazaran 2022’de güç piyasasındaki 31 sürecin toplam iddiası kıymeti 2021’e nazaran yüzde 29 azalarak 2 milyar ABD dolar olarak gerçekleşti. 2021 yılında 2,8 milyar ABD doları pahasında 40 birleşme ve satın alma sürecinin kaydedildiği göz önüne alındığında, bu tablo 2022’de %29 oranında önemli bir düşüş yaşandığını gösteriyor. Global ve ulusal piyasalarda derinleşen ekonomik kriz bu düşüşte tesirli oldu.

Raporun alt ayrıntıları incelendiğinde ise 2022 yılında ortalama süreç kıymeti bir evvelki yıla nazaran çabucak hemen birebir kalarak 65 milyon ABD doları düzeyinde gerçekleşti. Süreçlerin neredeyse hepsinin elektrik üretim, dağıtım, perakende ve doğalgaz dağıtım alt segmentlerinden oluşan altyapı kesiminde olduğu gözlemlenirken, bu süreçler ortasında en fazla ilgi yenilenebilir güç varlıklarına ağırlaştı.

Son 2 yıllık yükseliş trendi kesintiye uğradı

PwC Türkiye Şirket Satın Alma ve Birleşme Hizmetleri Ortağı Engin Alioğlu, Türkiye güç piyasasında birleşme ve satın almalarda 2021 yılında devam eden yükseliş trendinin 2022’de sona erdiğine işaret ederek, “Küresel tabloda, Ukrayna’daki savaş, hayat pahalılığını derinleştiren güç krizi, pandemiyi denetim altında tutma eforları, teknoloji şirketlerinin piyasa kıymetlerindeki sert düşüş, yüksek enflasyon, faiz oranları, küresel emtia fiyatlarındaki dalgalanmalar üzere faktörlerin, birleşme ve satın alma süreçlerindeki fiyat belirsizliğini ve daralmanın sebepleri ortasında ön plana çıktığını görüyoruz. 2021’de %75 olan yabancı yatırımcıların gerçekleştirdikleri birleşme ve satın alma süreçlerinin tüm süreçlerdeki hissesi 2022’de %31’e gerilemiş olsa da, Orta Doğulu şirketlerin elektrik altyapı pazarının farklı segmentlerinde gerçekleştirdikleri satın alma süreçlerini olumlu gelişmeler olarak değerlendiriyoruz” dedi. Rapor bu bilgiler ışığında birtakım öngörülere de yer verildi. Buna nazaran Türkiye’de güç idaresinin, aksiyonlarını Paris İklim Muahedesi’nin şekillendirdiği global en yeterli uygulamalarla uyumlu hale getirme uğraşları umut verici bulundu.

Ancak birleşme ve satın almalar konusundaki bu yavaşlamanın, global piyasalardaki yavaşlamaya paralel olması, global piyasaların güzelleşmesiyle birlikte Türkiye güç piyasasının da otomatik olarak toparlanacağı manasına gelmediğine dikkat çekildi.

Rapordaki tahlillere nazaran, Yenilenebilir Güç Kaynakları Destekleme Düzeneği’nin (YEKDEM) şimdiye kadar beklenen seviyede satın alma ve birleşme sürecini teşvik etmekte yetersiz kalmasıyla, global krizlerden ayrışmak ve mümkün bir global toparlanmadan en güzel biçimde yararlanmak için yeni ve emniyetli çekim noktalarının hemen bulunması gerektiği vurgulandı.

Türkiye inançlı liman statüsü kazanmalı

Yabancı yatırımcıların ilgisi hâlâ mevcut olsa da bu, önümüzdeki periyotta gerçekleşecek süreçlerin şu andaki ‘alıcı piyasası’ndan daha fazla, yüksek kaliteli varlıklara ve iş gücüne sahip gaye şirketlerin gerçek kıymetini daha düzgün yansıtacak formda ‘satıcı piyasası’nda el değiştirebilmesi için uygun ortamın oluşturulması gerekiyor. Bu bağlamda, 2023 yılındaki genel seçime ait kısa vadeli planların ötesine geçerek uzun vadeli bir bakış açısıyla Türkiye’ye daha inançlı bir liman statüsü kazandırmak artık güç idaresi için hiç olmadığı kadar büyük kıymet taşıyor.

Enerji kesiminin 15 yılını değerlendirdi

Raporun 15. yılı sebebiyle, Türkiye güç piyasasının son 15 yılını pahalandıran bir kısım de paylaşıldı. Raporda ayrıyeten kelam konusu 15 yıl, piyasadaki yapısal değişiklikler ile farklı yatırımcıların profilleri, kaynakları ve ilgileri açısından ikiye ayrıldı. 2008-2017 (ilk 10 yıl): Bu birinci periyotta, kamuya ilişkin elektrik ve doğal gaz varlıklarının özelleştirilmesi, yüksek güç talebi, yüksek yabancı yatırımcı ilgisi, yenilenebilir güç pazarının süratle gelişmesi, elektrik spot piyasasının ortaya çıkışı ve akaryakıt piyasasındaki esaslı değişiklikler üzere faktörler çok sayıda ve yüksek kıymetli birleşme ve satın alma sürecinin gerçekleşmesini sağladı. 2018-2022 (ikinci 5 yıl): Bu periyotta yenilenebilir güç piyasasındaki olumlu gelişmeler yerli ve yabancı yatırımcıların ilgi odağı olmaya devam etti. Fakat, makroekonomik problemler, yabancı yatırımcıların kademeli çıkışı, akaryakıt piyasasında derinleşen meseleler, elektrik dalında derinleşen borç sorunları ve pandemi üzere faktörler birinci devirde yakalanan momentumun sürmesini engelledi.