İSO Türkiye İmalat PMI anketinin kasım ayı sonuçları açıklandı. Eşik kıymet olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların dalda güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, ekim ayında 46,4 olan manşet PMI kasımda 45,7’ye geriledi ve böylelikle üst üste dokuzuncu ay eşik paha 50’nin altında kaldı.
Faaliyet şartlarında gözlenen bozulma, 2020 yılı başlarında yaşanan birinci Kovid-19 dalgasından bu yana görülen en besbelli seviyede gerçekleşti.
Son PMI anketindeki en dikkat cazip gelişme, talebin hem iç hem de dış piyasalarda gösterdiği zayıflık oldu. Buna bağlı olarak toplam yeni siparişler ve yeni ihracat siparişleri son iki buçuk yılın en bariz ivme kaybını sergiledi. Yeni ihracat siparişlerinde talep düşüşünün ana kaynağı olarak ABD ve Avrupa ön plana çıktı.
Firmalar, imalat sanayi üretimindeki yavaşlamada ana ihracat pazarlarındaki talep yetersizliğinin tesirli olduğunu bildirdi. Üretimdeki yavaşlama eğilimi 12. aya ulaştı. Kasımda girdi maliyetleri enflasyonu keskin yavaşlama kaydetti ve girdi fiyatlarındaki artış son üç yılın en düşük suratında gerçekleşti.
Ham unsur fiyatlarındaki yükseliş ve liradaki bedel kaybı, maliyetlerin artmasında tesirli olurken düşük girdi talebi ise enflasyonu sınırlayıcı tesirde bulundu.
Girdi talebindeki zayıflık birebir vakitte tedarikçi performansında da besbelli bir güzelleşmeyi beraberinde getirdi. Hakikaten teslimat sürelerindeki düşüş, Temmuz 2005 hariç olmak üzere anket tarihinin en bariz seviyesinde gerçekleşti.
Girdi maliyetlerindeki düşüş trendine paralel olarak kesin eser fiyatları enflasyonu da sürat kaybetti. Kasımda eser fiyatlardaki artış güçlü olmakla birlikte ağustostan bu yana en düşük düzeyinde kaydedildi. Son olarak, iki aylık gerilemenin akabinde istihdam kasımda tekrar artışa geçti. Öte yandan kelam konusu artış epeyce sonlu gerçekleşti.
Takip edilen 10 kesimin ikisinde üretim genişledi
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI raporu kasımda yılın son çeyreğinin ortası prestijiyle birçok dalda güçlü şartların sürdüğüne işaret etti. Anket kapsamında izlenen 10 bölümden yalnızca giysi ve deri eserleri ile kara ve deniz taşıtları bölümleri kasım ayında üretim artışı kaydetti.
En keskin yavaşlama ise tekrar dokuma bölümünde gerçekleşti. Talep şartlarında süregelen zorluklara bağlı olarak yeni siparişlerde de emsal bir tablo gözlendi. Global iktisattaki zayıflık yeni ihracat siparişlerinin genel çapta yavaşlamasına yol açtı. Dış talebin arttığı tek dal kara ve deniz taşıtları oldu.
İstihdama ait eğilimlerin karmaşık seyrettiği kasım ayında beş dalda artış, beş kesimde düşüş gerçekleşti. En süratli istihdam artışı kara ve deniz taşıtlarında, en besbelli düşüş ise dokumacılık eserlerinde kaydedildi.
Girdi maliyetlerinin 10 bölümün tamamında artmaya devam etmesine karşın enflasyonda genele yayılı bir yavaşlama gözlendi. Girdi fiyatlarındaki en süratli artış elektrikli ve elektronik eserler kesiminde gerçekleşti, fakat bu kesimde de artış suratı 34 ayın en düşük düzeyine geriledi. Girdi maliyetlerinde en yavaş artış ise ana metal endüstrinde yaşandı.
Maliyet baskılarının izafî olarak hafiflemesiyle birlikte ana metal imalatçılarının satış fiyatları kasım ayında çabucak hemen değişmedi. Fiyatlar öbür bölümlerde artmaya devam etse de artışlar ekim ayına nazaran çoklukla daha düşük oranlarda gerçekleşti. Kesin eser fiyatlarında en süratli artış kara ve deniz taşıtları bölümünde ölçüldü.
Tedarik zincirlerindeki düzgünleşme belirtileri kasım ayında daha yaygın
Tedarik zincirlerindeki güzelleşme belirtileri kasım ayında daha da yaygın hale geldi. Takip edilen 10 kesimin altısında teslimat müddetleri azaldı. Hem ana metal sanayi hem de metalik olmayan mineral eserler bölümlerinde tedarikçi performansı anketin başladığı Ocak 2016’dan bu yana en güçlü güzelleşmeyi kaydetti.
Yeni siparişlerdeki yavaşlamaya bağlı olarak birden fazla dalda en son eser stokları artış gösterirken en besbelli yükseliş metalik olmayan mineral eserler dalında yaşandı.
Açıklamada görüşlerine yer verilen S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, global imalat sanayi talebindeki zayıflığın Türk imalatçıları açısından yol açtığı zorluklarla birlikte kasım ayında üretim ve yeni siparişlerin yavaşlama kaydettiğini tabir etti.
Harker, “Öte yandan, girdi talebindeki düşüş firmaların bir müddettir karşı karşıya olduğu birtakım zahmetlerin de hafiflemesini sağladı. Bilhassa girdi maliyetleri enflasyonunun son üç yılın en düşük seviyesine gerilemesi dikkat çekti. Tedarikçilerin teslimat müddetlerinde ise 2005 yılına uzanan anket tarihinin en sert ikinci düşüşü yaşandı.” değerlendirmesinde bulundu.
