Hüseyin GÖKÇE

Ankara Sohbetleri’nin konuğu olan TOKİ Lideri Ergün Turan, 2017’de yüzde 40 büyüdüklerini, 2018’de büyümeye devam edeceklerini bildirdi. Bu yıl 70 bin konut üretimi hedeflediklerini kaydeden Turan, TOKİ’nin elindeki arsa üzere konut dışı varlıkları sermaye piyasasında kıymetlendirmek üzere bir çalışma yaptıklarını söylerken “Sayın Cumhurbaşkanımızın direktifleri ile yatay mimari ve mahalle kültürünü yansıtan projelere başladık” açıklamasını yaptı. Toplu Konut Yönetimi (TOKİ) Lideri Ergün Turan, 2017 yılında yüzde 40 büyüyen TOKİ’nin 2018 yılı içinde de büyümeye devam edeceğini söyledi. Ürettikleri tüm konutları sattıklarını kaydeden Turan, 2017’de 70 bin konut hedeflediklerini aktardı. TOKİ’nin elindeki konut dışı varlıkları sermaye piyasasında kıymetlendirmek üzere bir çalışma yaptıklarını lisana getiren Turan, TOKİ’nin yurt dışındaki ihalelere çatı kuruluş olarak girerek, üstleneceği projeleri Türkiye’deki firmalara yaptırma konusunda da çalışmaları bulunduğunu belirtti. Ankara Sohbetleri’ne konuk olan Turan, Ankara Temsilcimiz Ferit B. Parlak’ın sorularını yanıtlandırdı.

– Her yıl tezli amaçlar koyan TOKİ, 2017 yılını nasıl geçirdi? Maksatlar yakalanabildi mi?

TOKİ, 2016-2017 ortasında yaklaşık yüzde 40 oranında büyüme sağladı. Bu büyüme içinde konut ve kamu binaları var. Konutta son iki yılda 6065 bin ortalamasını yakaladık. Bunların büyük çoğunluğunu toplumsal konutlar oluşturuyor. 2016’da 65 bin konut, geçen yıl ise 58 binin üzerinde konut ürettik.

– Satış sayılarınız nasıl?

Bizim istatistiklerimizde ürettiğimiz konut sayısı ile sattığımız konut sayısı neredeyse birebirdir. Zira üretimin yüzde 98’i dar ve orta gelirliler için yapılan toplumsal konutlar oluşturuyor. Yani ürettiğimiz her konut satılıyor. Hatta bir çok bölgede konut sayısının 10-20 katı müracaat geliyor. 2018 yılı için toplamda 70 bin konut hedefliyoruz. Az evvel söylediğim üzere bu tıpkı vakitte satış amacıdır. TOKİ olarak evvel gayesi belirliyoruz, daha sonra bu maksada ulaşabilmek için kaynak oluşturuyoruz.

– TOKİ yıllık 60-65 bin konut üretip satarken, birebir vakitte kıymetli bir üretim gücünü de elinde bulunduruyor. TOKİ’nin bu gücünü yerli endüstriye dayanak istikametinde kullanmasına ait ortaya atılan görüşlerle ilgili ne söyleyeceksiniz?

TOKİ olarak zati gereksinimimiz olan eser Türkiye’de varsa kesinlikle onu tercih ediyoruz. Yani bu noktada zarurî muhtaçlık dışında yabancı eser hiç kullanmıyoruz. Teknoloji yüklü eserlerle ilgili olarak ise taraflarla bir ortaya gelip konuşabiliriz, üretilen katma bedel ülkemizde kalacaksa neden olmasın? Aslında konvansiyonel modellerle gelebileceğimiz noktaya geldik. TOKİ’nin bir üretim disiplini var ve devam ediyor. Lakin buradan nasıl yeni bir inovatif ticari model çıkartırız ona bakmamız lazım. Bu kapsamda TOKİ modelini yurtdışına çatı kuruluş olarak taşımayı gündeme getirdik. TOKİ olarak yurtdışına biz gidip ihaleye girelim, sonra orada aldığımız işi Türkiye’de dağıtalım diye düşündük. İşin sürecini Türkiye’de yapılıyormuş üzere öngördük.

Bunu yaparken de müteahhitlerin bilhassa gelişmekte olan ülkelerdeki paralarını alamama telaşlarını ortadan kaldırmayı düşündük. Yani çatı kuruluş olarak ihaleye TOKİ’nin girmesi bir çok sorunu da çözebilecektir. Fakat bilhassa bölgesel türbülanslar sebebiyle bu projeyi geri bırakmak durumunda kaldık.

– TOKİ’nin çok uygun şartlarda satış yaptığını biliyoruz lakin buna karşın geri dönüşlerde problem yaşıyor musunuz?

Biz üretimi 1-1.5 yılda tamamlarken, 15 yıla kadar vade ile satış yapıyoruz. Ortalama vademiz ise 8-9 yılı buluyor. Geri dönüş kısmında ise hiç kahır yaşamıyoruz. Kredilerin geri ödenme oranı yüzde 98 üzere yüksek bir oranda seyrediyor. Biz vatandaşa 5-6 taksite kadar ihbar göndermiyoruz. İhbar gönderdiklerimizin değerli bir kısmı ise çabucak gelip borçlarını kapatıyorlar.

– Yurt dışı fonlarla ilgili bir çalışmanız var mı?

Şu an bu türlü bir enstrümanımız olmamakla birlikte yeni finansal modeller üzerinde çalışıyoruz. Elimizde konut dışı gayrimenkul varlığımız var, yerlerimiz var, alacaklarımız var. Bunları sermaye piyasalarında nasıl kıymetlendirebiliriz, enstrüman haline nasıl getiririz, onu düşünüyoruz. Bugün TOKİ’nin ne bankalara ne müteahhitlere bir kuruş dahi borcu bulunmuyor. 2016’da 10 milyar liranın üzerinde ödeme yaptık. Geçen yıl ise yaklaşık yüzde 40 büyümeyle 15 milyar liralık büyüklüğe ulaştık.

– Konut yapılacak bölgeyi belirlerken nelere dikkat ediyorsunuz?

Bizim temel çıkış noktamız toplumsal konut üretmektir. Kuruluşumuzdan itibaren hiç konut sahibi olamayan vatandaşlarımızı konut sahibi yapmak için çalışıyoruz. Bunun için de Anadolu’yu önemsiyoruz. Bilhassa endüstrinin geliştiği; Karaman, Manisa, Diyarbakır, Gaziantep, Şanlıurfa üzere kentlerde gelişimle gerçek orantılı konut muhtaçlığını karşılayacak, minimum fiyatla dahi konut alınabileceği arazi üretmeye ve iş yapmaya çalışıyoruz. Gaziantep’te OSB’nin çabucak yanında 50 bin konutluk yeni bir bölge kuruyoruz. Şu anda OSB yanında 4 bin konut bitmek üzere. Yalnızca OSB çalışanları için değil, tüm gelir kümeleri için yeni bir kent kuruyoruz. Gelecekte Türkiye’ye örnek olacak, en kıymetli kentleşme modellerinden birisini gerçekleştiriyoruz. TOKİ ismine da Türkiye ismine da bölgesel manadaki en büyük kentleşme örneklerinden bir adedini yapıyoruz.

Suriye hududunda duvarın yüzde 98’ini tamamladık

– Sonlara duvar çekme işinde hangi kademedesiniz?

Evet, Suriye hududunda duvarın yüzde 98’ini tamamladık. Bizden kaynaklanmayan nedenlerle yüzde 2 civarında kaldı. Hatay ve Kilis bölgesinde çok az bir kısım kaldı. İran hududunda ise toplam 145 kilometrelik projenin 80 kilometresini bitirdik.

– TOKİ projeleri hayata geçmeden evvel siz görüyor musunuz?

TOKİ’nin gerçekleştireceği bütün projeler öncelikli olarak bana gelir. Benim projesini görmediğim hiçbir iş ihaleye gitmez. Bu mevzuda hakikaten çok sağlam bir grubumuz var ve takımımız çok uygun çalışıyor.

“3 yıldır mahalle modeli üretiyoruz”

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yatay mimariye vurgu yapması konusunda siz ne düşünüyorsunuz? Sayın Cumhurbaşkanımız yatay mimari ile konut üretilmesini vurguluyor. Yönetim olarak Sayın Cumhurbaşkanımızın direktifleri ile yatay mimari ve mahalle kültürünü yansıtan projeler inşa etmeye başladık. Biz son 3.5 yıldır “Hiçbir kentte en yüksek bina TOKİ binası olmayacak” dedik ve buna nazaran konutlar inşa ettik. Esasen binalarımızın yüzde 84’ü yer dahil 6 kat ve aşağısında yer alıyor. Artık TOKİ’de yüksek bina diye bir şey olmayacak. Aslında bir apartmanda bir mahalle kadar insan yaşarsa, toplumsal münasebetler kopuyor. Bir çok kasabada, ilçede 2-4 kat ortasında değişen binalar yapıyoruz. Hatta bugün milletvekilleri dahi gelip “Bunlar TOKİ binası mı? TOKİ bu türlü bina yapıyor muydu?” diye soruyorlar. 2014’te değiştirdiğimiz üretim anlayışıyla birlikte; daha kaliteli konut üretmenin yanı sıra az katlı yapılaşmayı temel alan yatay mimari yaklaşım, yöresel mimari doku ile mahalle konseptini buluşturan 3 ayaklı model, ülkemizin dört bir yanındaki projelerimizde muvaffakiyetle uygulanıyor. Son 3.5 yıldır bu anlayışla geliştirdiğimiz 120 bin konutu kapsayan projeler, milletimizin de gururu oldu. Anadolu projelerinde 3 yıldır uygulanan mahalle modelinin, İstanbul’daki en büyük uygulaması olan İstanbul Kayaşehir’deki bin 892 konutluk hayat alanı, 2017 yılının öne çıkan örnek projelerinden oldu.

Ferit PARLAK

Hedefi gerçekleştirebilmek…
Ekonomideki sakinlik ve konut açığı üzere iki değerli neden 2002 yılında Toplu Konut İdaresi’ni (TOKİ) kurtarıcı olarak, iktisat gündemin birinci sıralarına taşımıştı. 20 yılda 40 bin konut yapan TOKİ, o beklentiler ışığında, 2003-2005 yılları ortasında 150 bin konut yaparak (estetik ve kalite açısından eleştirilse de…) bir rekora imza attı. Altyapılı sanayi tesislerine, estetik ve kaliteye kıymet verilecek yeni periyodu, 2014 yılı başında, siyasetin yanı sıra, özel bölüm tecrübe ve deneyimi de olan TOKİ Lideri Ergün Turan ile konuşmuş, sonraki süreçte farklı bir TOKİ imajının inşa edileceğinin sinyalini almıştık… O günden bugüne yapılanlar, maksat koymakla kalmayabileceğimizi ve istediğimiz vakit uygulamaya geçebildiğimizi gösteriyor.

“Yapı gereçlerinde kalite, rekabet birebir vakitte ihracatı da getirdik”
Evet, Çin, İspanya, Güney Kore üzere ülkeler, gerilerinde güçlü sermaye yapısı ve fon ile yapıyorlar. Fonlar da paralarını kredi olarak kıymetlendirmek yerine daha yüksek getirisi olan bu alanlarda değerlendiriyorlar. Bu bahiste biz hala fikir basamağındayız. Daha evvel söylediğim üzere biz geldiğimiz noktayı aşarsak üst lige çıkacağız. Ancak bunu engellemek isteyenler de var. Bakın Türkiye, insansız hava aracını uçurdu, bunun yazılımı dahil her şeyinin ülkemizde yapılması sahiden çok büyük muvaffakiyettir. Daha kolay bir örnek vermek gerekirse, pantolonun yapılması için evvel kumaş lazım, lakin bu kumaşı pantolona çevirecek terziye de muhtaçlık var. Sonuç prestijiyle hem kumaş hem terzi lazım. İtalya iktisadının gelişmesi, üretimlerini kendi ülkelerine satmalarıyla sağlanmıştır. Yani evvel ülkesine hakim olup, sonra ihracata yöneliyorlar. Esasen kendi ülkesine marka olamayan öteki ülkede de marka olamaz. Bu noktada TOKİ’nin ehemmiyetini iki hoş örnekle açıklamak istiyorum. Birkaç yıl evvel dış cephe konusunda bir gereç seçiminde bulunduk, o periyot piyasada güçlü yalnızca tek bir firma vardı. Akabinde kaliteli üretim yapan birkaç firma daha kuruldu. Üstelik tıpkı eserde son 4-5 yıldır fiyat da artmadı. Hatta bu firmalar üretimin bir kısmını ihraç bile etmeye başladılar. Yani rekabet tıpkı vakitte ihracatı da getirdi. Emsal halde çelik kapı talebimizde kaliteyi yükselttikçe, Kayseri, Gaziantep ve İstanbul’daki firmalar da kendilerini geliştirmek zorunda kaldılar ve çok âlâ eserler ortaya çıktı. Bunlar da tıpkı biçimde bir çok ülkeye ihracat yapacak duruma geldiler.

– TOKİ sanayi kuruluşlarına yönelik de çalışmalar yapıyor. Bu çalışmalarda ne kademedesiniz?
Sanayi konusunda da küçük işletmeler için değerli projeler ürettik, bir kısmını teslim ettik bir kısmının ihale sürecini tamamladık. Örneğin Bursa’da çok kıymetli bir projeyi tamamladık. Aksaray’da bin 600 iş yeri imali işi için 29 Ocak’ta ihaleye çıkacağız. Kayseri’de çok çok büyük bir projeyi tamamladık. Bunu iş yerlerinin bir ortaya gelerek kurduğu kooperatif aracılığıyla arazi geliştirerek yaptık. Yakın vakitte teslim edeceğiz. 16 Ocak’ta da Diyarbakır’ın ihalesini yapacağız. Burada yaptıklarımız klasik dükkan değil, üretim yeri, küçük sanayi tesisleri yapıyoruz. Bolu’da farklı bir proje gerçekleştiriyoruz. Yalnızca Aksaray ve Bolu’da 20 bin kişilik istihdam oluşturulacak. Bunları yaparken ayrıyeten bölgesel konut muhtaçlıklarını da karşılıyoruz, sanayi sitelerinin yanına konut projeleri de yapıyoruz. Bu hususta bize çok sayıda talep geliyor. Fakat hem konut hem sanayi sitesi üretimini birebir anda gerçekleştiremeyiz. Fonlama istikametiyle önceliğimiz konutlardan yanadır. Artık fonlama yüküne katlanmadan yapıp teslim etmenin formüllerini düşünüyoruz. Sanayicilere takviye olurken, Anadolu sanayicisini ön plana çıkarıyoruz. Örneğin İstanbul’da isteseler bile bu türlü bir sanayi projesi yapmayız.