Son devirde sanayi alanında Sanayi 4.0 kapsamında yaşanan dönüşüm, Lojistik 4.0 olarak lojistik bölümünde de ağır formda hissediliyor. Gelişen teknoloji ve Lojistik 4.0 ile klasik lojistik hizmetlerin dışına çıkan kesimde; otonom araçlar, kaptansız gemiler, otomasyona sahip depolar, ‘drone’larla teslimat yakın geleceğin bir gerçeği haline geldi. İlerleyen süreçte bu taraftaki taleplerde beklenen artışının da tesiriyle Türkiye lojistik dalının önde gelen firmaları dijitalleşmeye yönelik çalışmalara sürat verdi. Bölüm temsilcilerine nazaran, yerli lojistik firmaları teknoloji yoğunluklu yeni jenerasyon depolarla insan faktöründen kaynaklı iş süreçlerindeki aksamaları minimize ederken, birebir vakitte global arenada rakabetçi yapısını koruyor.
Gelişen teknolojiyle Türkiye lojistik bölümünde yürütülen faaliyetler ve verilen hizmetler tekrar şekilleniyor. Günümüzde akıllı sistemler lojistik dalına adapte edilerek insan müdahalesi azaltılmaya çalışılıyor. Böylelikle lojistik süreçlerin daha az yanılgı ile tamamlanması amaçlanıyor.
Özellikle Objelerin İnterneti ile sistemler, artık hiçbir aracı gerektirmeden birbiriyle irtibat kurabiliyor. Bu durum firmaların iş yapma süreçlerini direkt etkilerken; stoklama, depolama ve dağıtım ağının yapısında değişim meydana getiriyor. Teknolojik dönüşümle birlikte yakın gelecekte insan faktörünün asgarî düzeye düşürüldüğü, otonom araçlar ile robotların çalıştığı depo sayısında artış bekleniyor. Yatırımlarını dijitalleşmeye yönelik tekrar şekillendiren firmalar, oluşabilecek taleplere kendilerini şimdiden hazırlıyor.
Tedarik sürecindeki taleplerinin yerine getirilmesiyle firmaların birbirinden farklılaşıp, rekabet eder hale geleceklerini belirten bölüm temsilcileri, ilerleyen yıllarda bu ve gibisi süreçlerle sunulan hizmetlerin hacminde artış yaşanacağına dikkat çekiyor. Buradan hareketle dal temsilcileri, firmalara yaşanan sürece ayak uyduracak çalışmalara odaklanmalarını öneriyor.
Sektör, teknolojik adaptasyon için gerekli imkanlara sahip
Bugün prestijiyle Türkiye’de faaliyet gösteren tüm lojistik firmaları, Sanayi 4.0 çerçevesinde hizmet vermeye hazır olmamakla birlikte bölümün önde gelen firmaları kendilerini sürece hazırlayacak büyük çaplı yatırımlar gerçekleştiriyor. Kelam konusu yatırımlarla firmalar, oluşturdukları yeni jenerasyon depo ve bilişim sistemleri yatırımlarıyla hem oluşacak taleplere karşılık vermeyi hem de teknoloji ve suratın öne çıktığı küresel lojistik pazarındaki rekabetçi yapısını müdafaayı planlıyor. Dal temsilcileri, Türkiye lojistik dalının, dünyanın her yerinde tıpkı standartlarda sunulması gereken hizmetleri dünya ile entegre bir formda sunabildiği sürece global arenada rekabetçiliğini koruyabileceğini belirtiyor.
Buradan hareketle kesim temsilcileri firmalara, Ar-Ge çalışmalarına ağırlaşıp, globaldeki gelişmeler paralelinde ve memleketler arası standartlarda hizmet vermeyi amaçlamaları teklifinde bulunuyor. Lojistik firmalarının kelam konusu dönüşüme ayak uydurabileceği sürece rekabetçiliğini koruyacağını kaydeden bölüm temsilcileri, araç yenileme ve teknolojik gelişmelere adaptasyon manasında Türkiye lojistik kesiminin gerekli kural ve imkanlara sahip olduğuna dikkat çekiyor.
Türkiye, transit taşımalarda koridor olacak
Türkiye, sahip olduğu coğrafik pozisyon prestijiyle üretim merkezi niteliğindeki doğu ülkeleri ile tüketim merkezi niteliğindeki batı ülkeleri ortasında yer alıyor. Çin’in ana maksadının Avrupa’ya daha süratli bir formda ulaşmak olduğu dikkate alındığında ise Türkiye, jeopolitik pozisyonunun avantajından yararlanarak Bir Nesil Bir Yol projesinde faal olarak yer alıyor.
65 ülkeyi etkileyen proje, global lojistik bölümünün gündeminde üst sıralarda yer alıyor. İpek Yolu’nu üç koridor üzerinden yine canlandırmak isteyen Çin’in, Türkiye’nin içinde yer aldığı orta koridora yapacağı yatırımların toplam 8 trilyon doları, yalnızca ulaştırma alt yapısı için ayrılacak meblağın 40 milyar doları bulması bekleniyor. Proje, Türkiye’nin Çin ile Avrupa ortasındaki ticarette faal bir transit üs haline gelmesini sağlayacak açılımlar içeriyor.
Söz konusu projeden aktif biçimde yararlanabilmek ismine sağlanacak teşviklerle kombine nakliyeciliğin geliştirilmesi gerektiğine dikkat çeken kesim temsilcilerine nazaran, kombine nakliyeciliğin geliştirilmesi ile Türkiye’nin Avrupa’nın transit dağıtım merkezi olabilme potansiyeli öne çıkacak. Öte yandan dal temsilcileri, Türkiye’den geçen demiryolu ağlarının Avrupa ve Ortadoğu’ya bağlandığını, kelam konusu bölgelere daha fazla eşya göndererek ihracatı artırmak ve demiryolu/intermodal nakliyecilik ile karayollarındaki yükün hafifletilmesi gerektiğini de belirtiyor.
Üretim merkezi niteliğindeki doğu ülkeleri ile tüketim merkezi niteliğindeki batı ülkeleri ortasında yer alan Türkiye’nin coğrafik pozisyonunun, lojistik dalının geleceği açısından umut vadettiği noktasında hem fikir olan dal temsilcileri, Türkiye’nin lojistik bağlanabilirliğinin artmasıyla kelam konusu ticaret hacminden daha büyük hisseler alınabileceği ve bilhassa transit yüklerin taşınmasının Türkiye üzerinden gerçekleştirilebileceğini söylüyor.
2023’e kadar 60 milyar liralık yatırım öngörülüyor
Bölgesinde lojistik üs olmaya aday ülkeler ortasında yer alan Türkiye, gerek küresel lojistik pazarından aldığı hissesi artırmak, gerekse kesim gelişimini olumsuz etkileyen yapısal sıkıntıların giderilmesi noktasında birçok çalışma yürütüyor. Kelam konusu çalışmalarda şu ana kadar üç çalıştay ve Ocak ayında kapanış konferansı gerçekleştirilen Türkiye Lojistik Master Planı (TLMP) kritik değer taşıyor. Master Plan ile Türkiye’nin bölgesinde lojistik üssü olması ve iktisatta lojistik faaliyetlerin aldığı hissenin artırılarak, lojistik kesiminin muhtaçlıklarının belirlenmesi hedefleniyor.
Öte yandan Türkiye’nin bölgesinde lojistik üs olma amacı kapsamında gerek özel bölüm, gerekse kamu kayda paha yatırım çalışmaları yürütüyor. Endüstrinin geliştirilmesi ve Türkiye’nin bölgede lojistik üs olması için Türkiye’de orta vadede kamu eliyle 21 adet lojistik merkezin açılması bekleniyor. Planlanan yeni lojistik merkezler ve güzelleştirilen lojistik altyapıyla 2023 yılında lojistik dalı için hedeflenen toplam yatırım meblağının 60 milyar lirayı geçmesi öngörülüyor.
Kurdaki dalgalanmalar araçlarda verimliliği düşürdü
Bugün prestijiyle küresel büyüklüğü 7.5 trilyon dolar olan lojistik bölümünün 2023 yılında 15 trilyon dolara ulaşacağı öngörülüyor. 2018 yılında pazar büyüklüğü 300 milyar TL’den yaklaşık 372 milyar TL’ye yükselen Türkiye lojistik bölümü, yaşanan maliyet artışları ve ekonomik daralmaya karşın yurt iktisadına sağladığı döviz katkısının 2018 yılında 5.5 milyar doları aştığı iddia ediliyor.
GSMH’nin yaklaşık yüzde 12’sini oluşturan dalda, 2018 yılının Ağustos ayından itibaren yurt ekonomisindeki dalgalanmanın ve küresel ticaret savaşlarının tesiri hissedildi. Şu anda bölümdeki en kıymetli zahmetin kur dalgalanmalarına bağlı yaşanan ithalat-ihracat dengesizliğinin olduğunu belirten kesim oyuncuları, bundan kaynaklı araç başına alınan randımanın düştüğüne dikkat çekiyor. Araçlardaki verimliliğinin lakin gidiş ve gelişlerin yüklü olmasıyla sağlanabileceğini söyleyen dal oyuncuları, ithalat-ihracat dengesizliğinden kaynaklı boş araçların maliyetleri artırdığını, Türk bayraklı araçların rakabet etme bahtını ise zorlaştırdığını söz ediyor.
Uluslararası Nakliyeciler Derneği’nin (UND) datalarına nazaran; yurtdışı karayolu taşımalarında yabancı bayraklı araçlarının hissesi 2018’de ihracat taşımalarında yüzde 22’ye, ithalat taşımalarında ise yüzde 34’e ulaştı. İhracattaki artışla birlikte yabancı araçlar sefer bazında yüzde 6 artış kaydederken, Türk araçların artışı yüzde 1’de kaldı.
Boş dönen Türk bayraklı araçların oranı ise yüzde 35 düzeyinde bulunuyor. Kesimde gerçek bir verimlilikten kelam edebilmek için boş dönen araç sayısı oranın yüzde 10 civarında olması gerektiğini belirten dal oyuncuları, büyümenin sürdürülebilir olması için kârlı bir operasyonun olması gerektiğini vurguluyor. GSMH’nın yaklaşık yüzde 12’sini oluşturan lojistik dalının mevcut yerini kaybetmemesinin büyük ehemmiyet taşıdığı noktasında hem fikir olan bölüm temsilcileri, dalgalanmalara rağmen hakikat yatırımlar ve finansman kaynaklarını en verimli biçimde kullanılmasının ehemmiyetine dikkat çekiyor.
