2022 Nobel Edebiyat Ödülü’nü, Fransız muharrir Annie Ernaux kazandı.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nde düzenlenen basın toplantısında, mükafatın, “kişisel hafızanın köklerini, yabancılaşmalarını ve kolektif kısıtlamalarını ortaya çıkarmadaki cüreti ve klinik hassaslığı için” Fransız müellif Annie Ernaux’e verildiği açıklandı.
Ernaux’un, yazılarında cinsiyet, lisan ve sınıf açısından güçlü eşitsizliklerin damgasını vurduğu bir hayatı dengeli bir formda ve farklı açılardan incelediği, yazarlığa giden yolunun uzun ve kuvvetli olduğu belirtildi.
Annie Ernaux hakkında
Annie Ernaux 1940’ta doğdu ve ailesinin bir bakkal ve kafeye sahip olduğu Normandiya’daki küçük Yvetot kasabasında büyüdü.
“Yoksul lakin hırslı” bir çocukluk geçiren Ernaux, yazılarında, cinsiyet, lisan ve sınıf açısından güçlü eşitsizliklerin damgasını vurduğu bir hayatı dengeli bir halde ve farklı açılardan inceledi.
“Kurgu perdesini yırtma hırsı” Ernaux’u geçmişin metodik bir tekrar inşasına değil, birebir vakitte büsbütün dış olayları kaydeden bir günlük formunda “ham” bir nesir yazma teşebbüsüne de götürdü.
Yazmanın politik bir aksiyon olduğunu ve toplumsal eşitsizliğe insanların gözlerini açtığını söyleyen Ernaux, bu maksatla lisanı, hayal gücünün perdelerini yırtmak için kendi tabiriyle bir “bıçak” olarak kullandı.
Ernaux’a memleketler arası bir ün ve bir sürü takipçi ve edebi öğrenci kazandıran en tezli yapıtı, Les annees (The Years) oldu. Bu yapıtı, “ilk kolektif otobiyografi” olarak anıldı.
Yazının özgürleştirici gücüne inanan Annie Ernaux’un çalışmaları, utanç, aşağılanma, kıskançlık yahut kim olduğunuzu görememe üzere sınıf tecrübesinin ıstırabını açığa vuruyor.
Ödülü 2021’de Zanzibar kökenli romancı Abdulrazak Gurnah kazanmıştı
2021’de Nobel Edebiyat Ödülü’nü Afrika kıtasının doğusunda Tanzanya’ya bağlı iki adadan oluşan ve özerk yönetilen Zanzibar’da doğan romancı Abdulrazak Gurnah kazanmıştı.
Gurnah, “kültürler ve kıtalar ortasındaki uçurumda sömürgeciliğin tesirlerine, yanı sıra mültecilerin mukadderatına kesin ve merhametli biçimde nüfuz etmesi” nedeniyle mükafata layık görülmüştü.
Nobel Edebiyat Ödülü
Nobel Edebiyat Mükafatı, 1901-2021 yıllarında 114 kere verildi. Toplam 118 şahsa layık görülen ödüllerden 4’ü, 2’şer muharrir ortasında paylaştırıldı.
Nobel Edebiyat Mükafatı şimdiye kadar 30 defa İngilizce, 15 defa Fransızca, 14 sefer Almanca ve 11 sefer de İspanyolca yazan müelliflere verildi.
Bu lisanları, 7 mükafatla İsveççe, 6’şar mükafatla İtalyanca ve Rusça, 5 mükafatla Lehçe, 3’er mükafatla de Norveççe ve Danca izledi. Yunanca, Japonca ve Çince yazan muharrirler 2’şer defa mükafata layık görüldü.
Arapça, Bengalce, Çekçe, Fince, İbranice, Macarca, İzlandaca, Oksitanca, Portekizce, Sırpça-Hırvatça, Yiddiş ve Türkçe yazan müellifler da birer defa ödül kazandı.
2006’da Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan Orhan Pamuk, Nobel alan birinci Türk müellif olmuştu.
Nobel Edebiyat Ödülü’nü 2020’de ABD’li şair Louise Glück almıştı.
