Otomotiv Satış Sonrası Eser ve Hizmetleri Derneği (OSS) İdare Şurası Lideri Ziya Özalp, düzenlediği basın toplantısında, bölümdeki gelişmelere ait değerlendirmelerde bulundu.
Otomotivdeki dönüşümle birlikte kimi kesimlerde elektrikli araçların bu dönüşümde olmasıyla birlikte azalma olacakken, kimi kesimlerde da artışın kelam konusu olduğunu belirten Özalp, elektrikli araçların üretim maliyetinin mevcut konvansiyonel araçlara nazaran iki katı civarında bulunduğunu, bu nedenle pazarın 2035’e kadar büyük bir değişim içerisinde olmadığını söyledi.
Türkiye’de geçen yıl 7 binin biraz üzerinde araç satıldığını anımsatan Özalp, bunun hala istenen düzeyde olmadığını söz etti.
Pazarın büyüme içerisinde olduğunu belirten Özalp, şunları kaydetti:
“2021’e paralel olarak 2022’de tekrar yaklaşık yüzde 18’lik bir büyüme artışı olduğunu söyleyebiliriz. Biz yalnızca bunu döviz bazında yaptık. Zira baktığımız vakit biraz enflasyondan arındırılmış biçimde gerçek büyümeyi söylemeliydik fakat biz kendi içimizde adetsel manada da bakıyoruz sayılara, sanki adetsel manada büyüyebildik mi diye… Yaşanan tedarik zincirindeki bütün aksiliklere karşın yeniden en azından 2 haneli sayılar civarında adetsel manada büyümenin olduğunu söyleyebiliriz. Üye yapımızın bir kısmı üretici, bir kısmı dağıtıcı… Yüklü olarak dağıtıcı üyelerimizde daha fazla büyüme görüyoruz. Bizim için istihdamı artırmak da çok kıymetli.”
“Sektörde 3 sorun yüklü olarak ön plana çıkıyor”
Ziya Özalp, daldaki sıkıntılara ait de değerlendirmelerde bulundu.
Özellikle temel manada 7-8 sorun olsa da 3 sorunun yüklü olarak ön plana çıktığını vurgulayan Özalp, “Bunun başında, tedarik sorunları geliyor. Döviz kurlarındaki hareketlilik ve kargo maliyetleri… Çip krizi büyük manada kısmi olarak çözüldü ancak tam manasıyla çözülemedi. Zira yalnızca üretimin olmamasıyla değil, günden güne araçlardaki çip sayısı, yedek modüldeki çip sayısı da artıyor. Bunun için gereksinim daima artan grafikte devam ederken, geriden gelen talebi karşılayabilmek maksadıyla bütün krizi bir anda çözebilmek mümkün değil. Bir çip olmadığı vakit otomobilin bile teslim edilemediğini gördük. Araçların kimileri tek anahtarla teslim edildi. Öteki anahtarı ise bir sene sonra teslim edeceklerdi. Zira ‘çip yok’ denildi ya da ‘bazı aksesuarları silmek zorundayız’ denildi. Bakıldığında, tedarik zinciri, uçtan uça otomotiv kesimi için çok değerli bir nokta.” biçiminde konuştu.
“Türkiye tedarik sanayi olarak 50 milyar dolarlık ihracat mümkün”
Türkiye tedarik sanayi olarak 50 milyar dolarlık bir ihracat yapabilmenin mümkün olduğunu aktaran Özalp, şunları kaydetti:
“Bu, yalnızca dünyaya yedek modül satarak mümkün. Bunun için de açıkça söylemek gerekirse rastgele bir kamusal dayanak, rastgele bir dayanaktan daha çok yalnızca dalın genel manadaki biraz konsolidasyonu, biraz bir ortaya gelmesi lazım. Burada STK’lerin çok kıymetli bir rolü var. Otomotiv kesiminde yalnızca tedarik endüstrinin 12 milyar dolardan 50 milyar dolara gelmesiyle ilgili formülleri tüm kamu kuruluşlarına, tüm STK’lere sunumlarımızla aktarmak için hazırız. Bilhassa bu noktada yatırım yapacak hem ulusal firmalarımız hem de memleketler arası firmalarımızla da görüşmeler halindeyiz.”
“Yabancıların yatırımı konusunda görüşmeler var”
OSS Lideri Ziya Özalp, konuşmasının akabinde gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Yabancı yatırımcıların Türkiye’de üretim ve yatırım isteklerine ait soru üzerine Özalp, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Yabancılar, bilhassa başta Avrupa Birliği’ndeki ülkeler olmak üzere Türkiye pazarını yakından takip ediyorlardı. Esasen tedarik noktalarında birçok üreticiden mal alıyorlardı. Biz maalesef üretim noktasında hala kendi markasını oluşturmuş durumda değiliz ve Türk markaları, başta Avrupa kutularının içerisine girerek dünyada tanınır hale geldi. Beşerler Mısır’da da açsa kutuyu, Fas’ta da açsa Türk markalarını daha fazla tanır hale geldi ve bu noktada artık direkt üreticilerimizden de bu ülkedeki firmalar ve beşerler mal almaya başladı. Avrupa’da daralan bir pazarı gördüğümüz vakit Türkiye olmazsa olmaz bir nokta. Zati açıkça söylemek gerekirse sonlarımıza kadar gelmişlerdi. Yani şu anda Bulgaristan ve Yunanistan’a kadar birçok değerli kuruluş, Amerikalı firmalar olsun, Avrupa’nın birçok firmaları, konsolidasyon başlattı ve büyümelerini genişlettiler. Bilhassa Orta Doğu’ya temas için de Türkiye, aslında bir merkez bu noktada. Birçok yabancı firma, aslında Türkiye’de üretici firma. Memleketler arası markaların hepsi Orta Doğu merkezlerini Türkiye’den yönetiyor. Yatırım konusunda görüşmeler var, yalnızca Avrupalı firmalardan değil, son devirde Orta Doğulu firmalar da bu noktada belirli görüşmelere başladı. Üretim yapma manasında da var. Aslında bu noktada Orta Doğulu firmaların Türkiye’ye üretimlerini kaydırabilme üzere durumu da var. Türkiye’nin kabiliyetinden ötürü ancak burada firma satın alma, bununla birlikte bu pazarı Türkiye pazarında büyütebilme yahut o Avrupa pazarıyla birleştirebilmek üzere planları var.”
EYT’nin bölüme etkisi
Ziya Özalp, EYT’nin bölüme olası etiklerini de kıymetlendirdi.
EYT’nin otomotiv kesimi için büyük bir sorun oluşturabileceğine işaret eden Özalp, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bazı kesimler bunu anlamadı bile, EYT nedir bilmiyor bile… Lakin bizim için hakikaten büyük bir sorun. Zira otomotiv bölümündeki deneyim, otomotiv dalında bulunan kişi sayılarının verimliliği belirli bir yaş sonrasında oluyor. Bugün bir boyacı bulmak, kaportacı bulmak, bir bakımcı bulmak çok sıkıntı. Onun için EYT öncesinde de olağan manada emekli olmuş tüm çalışanlarımızı elimizde tutmak için çok önemli uğraş sarf ediyoruz. Artık bu noktada biraz daha fazla efor sarf edilmesi lazım. Firmalarımız esasen çalışanlarının memnuniyetini artırmak için dalda çok önemli formda hem özlük hakları hem yan haklar olarak bunu geliştirmeye çalışıyordu. Bu bizim için kıymetli ve kritik bir husus. Katiyen ve mutlaka bu insanları kaybetmememiz lazım. Aslında ülkenin en büyük sorunu, bu noktadaki ustalık ve el işleriyle ilgili olabilecek problemlerin tamamındaki profilin yok olması, meslek liselerinin eskisi kadar cazibe merkezi olmaması ve insanların artık dijital dünyayla birlikte dijital tahliller, masa başı dediğimiz işlere daha fazla adapte olması. Otomotiv kesimi, tam manasıyla bunun için hazır değil. Şimdi her şeyiyle dijital değil.
Gelecekle ilgili bir telefon güncellemesi üzere otomobillerin güncellemesinden bahsediliyor lakin 20 milyonluk da bir geçmiş satılmış araç var. Bunların bakımı, tamiratı, satış siyasetleri çok çok kıymetli. Bu manada EYT’ye karşı bizim bakış açımız, açıkça söylemek gerekirse, zati başından beri çok olumlu değildi. Yani ülkenin çok da fazla yararına olacak bir durum da değildi. Çalışanların mağduriyeti açısından söylemiyoruz, onları mağdur etmeden, onları dal ya da iş dünyası içinde tutarak tahliller üretilmesi cazip olurdu. Sahiden bu iş kaybını yaşarsak, beşerler nitekim de çok genç yaşlarda emekliliğine girerse bu nokta, hakikaten birçok dalı zorda bırakır ki bunun başında otomotiv gelir.”