Bir toplumsal medya gönderisiyle başlayan ve kısa müddette viral olan “Sessiz İstifa” kavramı ülkemizde de gündem oldu. “Büyük İstifa” kavramının akabinde konuşulmaya başlanan kavram, gerçek bir istifa olmayan, genel manasıyla “işte en azını yapmak, yapılması gerekenler dışında hiçbir şey yapmamak, özel hayatı korumak ve daha az sorumluluk almak” olarak söz edilen sessiz bir vazgeçiş süreci olarak tanımlanıyor.
Kariyer platformu Youthall’un çalışma hayatında gündeme oturan “Sessiz İstifa” konusunda gerçekleştirdiği ve gençlerin görüşlerini aldığı araştırmaya, 18-50 yaş ortasındaki 1002 kişi katıldı.
Araştırmaya katılanların yüzde 57,3’ü bayan, yüzde 41,6’sı erkek olarak dağılım gösterirken soruları yanıtlayanların yüzde 74,3’ü etkin çalışan, yüzde 25,7’si ise şu an çalışmayan iştirakçilerden oluştu.
İş-yaşam istikrarı kurulamıyor
Araştırmaya katılan çalışanların yüzde 58,1’i çalışma hayatlarında iş-yaşam istikrarını kuramadıklarını belirtirken “Bunu başarabiliyorum.” diyenlerin oranı yüzde 41,9 oldu.
“Hayatınızın ne kadarı özel hayat odaklı?” sorusuna verilen cevaplar, iş dışında yaşama ne kadar az vakit ayrıldığını gösterdi. “Hayatımın yüzde 30’undan azı özel ömür odaklı.” diyenlerin oranı yüzde 41,1 iken yalnızca yüzde 30-50 ortasında diyenlerin yüzdesi 36,4 oldu. Yüzde 50 ila 70 ortasında “Özel yaşama vakit ayırabiliyorum.” diyenler ise yüzde 17,3 oranında.
Çalıştığı iş yerine aidiyetin de sorgulandığı “Sessiz İstifa” araştırmasında, dönemsel olarak hissiyatının değiştiğini söyleyenlerin oranı yüzde 48 iken, iş yerine kendilerini ilişkin hissetmeyenlerin oranı yüzde 33,5 olarak tespit edildi. İş yerine kendini ilişkin hissedenlerin oranı ise yalnızca yüzde 18,5.
Gençler yüzde 64,4 oranında iş tarifini net bulmuyorken yüzde 35,6 oranında misyon tarifinin net olduğunu belirtti.
4 gençten 1’i sessiz istifa sürecinde
“Sessiz İstifa” hakkında ne düşünüyorsunuz? sorusuna gençlerin yüzde 24’ünün sessiz istifa sürecindeyim demesi ve yüzde 46,6’sının bu kavrama yatkın olduğunu belirtmesi, dünya gündeminde olan mevzunun Türkiye’de de yaygın olduğunu ortaya koydu. Gençlerin yüzde 15’i bu yaklaşıma yatkın değilim derken, ne olduğunu bilmiyorum diyenlerin oranı 14,4’te kaldı.
“Sessiz İstifa” sürecini şu an yaşayan, mevzuya yatkın olan ve yatkın olmayan şahısların yorumlarının başka farklı tahlil edildiği araştırmada; “Sessiz İstifa” yaklaşımına yatkın olmayanların %31,3’ü, çalıştıkları şirkette meslek yollarının kapalı olduğunu hissettikleri takdirde bu sürece girebileceklerini belirtti. Bu oranı yüzde 24,7 ile iş-özel hayat dengesizliği, yüzde 18,7 ile iş tarifinin net olmaması ve birebir oranda düşük maaş takip etti. Sürece uzak olanların hayatlarındaki öncelikler ise şu formda sıralandı: Meslek yüzde 22,9, özel hayat yüzde 25, aile yüzde 21,5, sıhhat yüzde 20,1 ve para yüzde 10,5.
Sessiz istifaya birinci neden düşük maaş
Araştırmada “Sessiz İstifa” sürecinde olan gençlerin kendilerini bu duruma sürükleyen nedenlerin başında “düşük maaş” geliyor. Yüzde 35 oranında verilen düşük maaş cevabını, yüzde 21,7 ile iş-özel hayat dengesizliği, yüzde 15 ile iş tarifinin net olmaması, yüzde 14,2 ile meslek yollarının kapalı olması ve yüzde 7,9 ile uzun mesai saatleri takip etti.
“Şu an sessiz istifa sürecindeyim.” diyen yüzde 24 oranındaki kitle, hangi durumda sessiz istifalarını sonlandırabileceklerini de aktardı. Yüzde 35,8 yan hakların ve maaş haklarının düzenlenmesini birinci sırada belirtti. Buna en yakın oranda alınan karşılık ise yüzde 32,9 ile “iş-özel hayat istikrarına olumlu katkı sağlayacak düzenlemelerin gerçekleştirilmesi” olarak dikkat çekti. Yüzde 14,6 “kendi çalışma modelini oluşturma fırsatı” derken birebir oranda iştirakçi “değişen motivasyonumun yöneticim/işverenim tarafından fark edilmesi” durumunda da “Sessiz istifadan vazgeçerim.” dedi.
Z neslinde oran çok yüksek
Yüzde 45,2 ile araştırmaya en yüksek oranda iştirak gösteren 18-24 yaş bandının karşılıkları incelendiğinde yüzde 13,2’si sessiz istifa sürecinde olduğunu, yüzde 50,9’u ise sessiz istifa sürecine yatkın olduğunu belirtti. Bu da bilhassa Z jenerasyonunun temsilcilerinden oluşan gençler ortasında bu kavramın gündemde olduğunu ortaya koydu. Tüm iştirakçilerin ortalamasında sessiz istifa sürecine götüren neden; maaş iken, 18-24 yaş kümesinde neden olarak birinci sırayı iş-özel hayat dengesizliği aldı.
Araştırmada özgürlüklerine düşkünlükleri ve ne istediklerini net bir formda belirtmeleri ile iş hayatında ön plana çıkan Z jenerasyonunun, verilen işler dışında ekstra sorumluluk almayarak ve mesai saatlerinin dışına çıkmayarak sessiz istifa sürecinde olduklarının sinyallerini yöneticilerine verdikleri gözlemlendi.
Kadınlar daha fazla sessiz vazgeçişte
Ankete katılan bayan çalışanların yüzde 68,6’sı sessiz istifa sürecinde olduğunu ya da sessiz istifa sürecine yakın olduğunu belirtti. Bayanların bu sürece yakın olmasının altında yatan en temel etken yüzde 33,9 ile iş-özel hayat istikrarı kuramamaları oldu. Erkeklerin yüzde 58,7’si sessiz istifa sürecinde ve sürece yatkın olduklarını belirtirken kendilerini bu sürece iten en büyük neden ise bayan çalışanlardan farklı olarak yüzde 21,2 ile düşük maaş olarak tespit edildi.
Z nesli başı çekiyor
“Youthall olarak çalışma hayatının nabzını tutan, eğilimleri ortaya koyan araştırmalarımızın gençlerin sesi olmasını ve patron markalara yol göstermesini amaçlıyoruz.” diyen Youthall CEO’su Emre Aykan araştırma sonuçlarını şu biçimde kıymetlendirdi: “Özellikle pandemi sonrası iş dünyasında yükselen yeni akımların öncüleri olan Z kuşağı, bu akımda da başı çekiyor. Buna hayatlarında yolunda gitmeyen mevzulara evvelki nesillere nazaran tahammüllerinin daha düşük olmasını neden gösterebiliriz lakin tahlil yollarının da onlarla oluşturabileceğini düşünüyorum.” dedi.
