Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) İdare Heyeti Lideri Süleyman Sönmez, iktisattaki son gelişmelere ait açıklamalarda bulundu.
Bloomberg HT’den Olcay Büyüktaş’a konuşan Sönmez, “Enflasyon artışının, tüm gelişmiş ve gelişen ekonomiler açısından belirleyici olduğu bir yılı geride bıraktık. 2021 yılı pandemi nedeniyle bir toparlama yılı olmuştu. 2022 ise Rusya-Ukrayna Savaşı ile alevlenen besin ve güç krizi başta olmak üzere tedarik problemleri ile sınanan Türkiye İktisat Modeli yılı oldu. Amaçlanan fiyat istikrarı, yatırım artışı, cari fazla, denetim altına alınmış enflasyon amaçları gerçekleşmedi” tabirlerini kullandı.
“Tedirginliğe yol açtı”
Enflasyon ve kurdaki gelişmelerin, iş dünyası için belirsizliklerin artmasına ve yatırımcı davranışlarında tedirginliğe yol açtığını anlatan Sönmez, “Bu periyotta başta KOBİ’lerimiz için olmak üzere işletme sermayesi muhtaçlığı artarken, yüksek faiz yurt dışı kredi imkanlarına, kredi musluklarının kısılması da finansmana erişimi zorlaştırdı” dedi.
“Döviz kuru seviyesi bir tehdit”
Bu yıl ihracatçılar için döviz kuru seviyesinin bir “tehdit” oluşturduğunu söyleyen Sönmez, “İhracatta ünite başı kıymetlerimiz hâlâ çok düşük. Orta ve yüksek teknolojili üretim yetkinliğimiz maalesef yüksek katma kıymet yaratmaktan, verimlilikten uzak. İhraç edilen eser ölçüsündeki artışın, ihraç edilen eserin döviz cinsi pahasındaki artışı geçmesiyle birlikte toplam ihracat artıyor. Mevcut ekonomik model altında bu ihracat artışlarının üretkenlik ve teknoloji olmaksızın sürdürülebilmesi güç görünüyor. İhracatta mevcut durumun korunması için de kademeli döviz artışları ve sübvansiyonlar ile ihracatçının rekabet gücünün korunması gerekiyor” sözlerini kullandı.
Sönmez, taban fiyat artışı ve EYT düzenlemesinin üyelerini nasıl etkileyeceği istikametindeki soruya ise şu karşılığı verdi:
– Çalışanlarımızın enflasyona ezdirilmemesi ve alım güçlerinin artması öncelikli bakış açımız. Bunu her platformda lisana getiriyoruz ve uyguluyoruz. Öte yandan ülkemiz bir ‘enflasyon-faiz-kur’ sarmalının içinde bulunuyor. Fiyat artışlarının toplumsal refah artırışına katkı yapması için ekonomimizin ücret-enflasyon kısır döngüsünden çıkması gerekiyor. Zira fiyat artışlarının alım gücü ile refaha katkısını artırmak lakin enflasyonun denetim altına alınması ile mümkün. Bunun için iktisat bilimi çerçevesinde kalıcı bir tedavi ve ıslahat gündemini hemen hayata geçirmemiz gerekiyor. Ekonomimizin tartısını taban fiyat baskısından kurtarıp katma kıymeti yüksek fiyat basamağına geçmeliyiz.
– AB’de ortalama yüzde 7’lerde olan minimum fiyatlı çalışan oranı ülkemizde maalesef her 2 çalışandan 1’inin taban fiyatlı çalışması ile ortalamalardan çok uzak. Ekonomimiz adeta minimum fiyat çemberine sıkıştırılmış görünüyor. Alım gücü ve refah düzeyinin artırılmasında taban fiyat artışları kadar enflasyon seviyesinin de denetim altına alınmasını önemsiyoruz. Taban fiyatın enflasyon karşısında erimesi, atılan adımın yalnızca kısa müddetli sonuçlarının alınacağını fakat orta ve uzun vadede tahlile katkı sağlamayacağını gösteriyor. Yüksek teknolojili üretim ve yüksek katma kıymet artışı işletmelerimizin verimliliğini artırırken haliyle çalışanlarımızın da yetkinlik, kapasite ve alım güçlerini de minimum fiyat sarmalından kurtaracaktır. Çalışanları minimum fiyata bağımlı kılan ekonomik modelin değişmesi, yaratılan katma pahanın toplumsal refah artışına katkısını da artıracaktır.
– EYT konusuna gelince, EYT hakkını elde eden çalışanların kıdem tazminatı hakkı bakidir. EYT için ayrılan 25 milyar TL’lik KGF paketinin, buna gereksinim duyan işletmelerimize öncelikli olarak kullandırılması büyük değer arz ediyor. Bu paketin süreç içinde muhtaçlıklar da gözetilerek artırılacağını umuyoruz. EYT’de ortaya çıkan yükün emekçi, patron ve kamu başta olmak üzere adil ve eşit bir formda gözetilerek yönetilmesini önemsiyoruz.
– Başka yandan iş gücü piyasasındaki tesirlere de hazırlanmalıyız. Çalışma hayatına devam etmeyecek EYT’lilerin yerine genç istihdamını artırmak bir seçenek. Zira 15-24 yaş ortasında ne eğitim ne istihdamda yer alan yaklaşık 3 milyon 250 bin gencimiz var. Bu gençlerin yüzde 38’i yükseköğrenim, yüzde 31’i de mesleksel yahut teknik lise mezunu. Fakat sektörel istihdam imkanlarının yetersizliğinden ötürü birçok genç mezun olduğu alanda çalışamıyor. Hasebiyle EYT sürecinde gençlerin istihdam imkanlarını artıracak kapsamlı teşvikler ile genç istihdamı artırılabilir ve genç işsizlik oranı OECD ortalamasına çekilebilir.
