Hilal SARI

Birliğin kriz idaresi komiseri üyelerin elektriği paylaşacağı ve stratejik rezervlerin de kullanılacağı planı duyurdu. Lakin Almanya, ‘son çare’ olarak Fransa ve Avusturya üzere komşularına elektrik ihracatını sonlandırmak zorunda kalabileceğini bildirdi. İngiltere’de de gaz acil durumuna geçilebilir.

Ukrayna Savaşı sonrası Rusya’nın güç kaynaklarından bağımsızlaşmaya çalışan Avrupa ülkelerinde kara kış hazırlığı başladı. Kuzey Akım 1’deki hasarın kalıcı olduğu, Kuzey Akım 2’de ise hasarın süratli formda giderilebileceği fakat Almanya’nın jeopolitik tansiyonların tırmandığı bir devirde siyasi bir kararla iptal ettiği lisansı onaylaması gerekiyor. Avrupa Kurulu ise elektrik kesintileri içeren acil durum planları hazırlıyor.

İki senaryo var, ikisi de üyelerin elektriği paylaşmasına dayanıyor

Komisyonun hazırlandığı iki senaryonun birincisinde yalnızca az sayıda AB üyesi ülke elektrik kesintisinden etkileniyor ve başka üyeler etkilenen üyelere elektrik tedarik edebiliyor. RND medya kümesine konuşan AB Kriz İdaresi Komiseri Janez Lenarcic’in aktardığı ikinci senaryoda ise “Çok sayıda üye ülkenin tıpkı anda etkilenmesi durumunda birlik ülkeleri acil yardım sevkiyatlarını öteki üyelerle paylaşmak zorunda kalacak ve Komite muhtaçlıkları stratejik rezervlerden karşılayacak.”

Avrupa Komisyonu’nun güç güvenliğini sağlamak emeliyle talebi yüzde 10-15 düşürülmesi maksadına ulaşmakta da sıkıntılar yaşanıyor. Almanya’daki doğalgaz şebekesini izlemekle yükümlü yetkili Klaus Muller, Bloomberg’de yer alan habere nazaran sonbaharın birinci soğuk hava dalgasında Alman hanehalklarının ve KOBİ’lerin doğalgaz talebinin son beş yıl ortalamasına nazaran yüzde 14,5 arttığını aktarıyor ve bilgilerin ‘çok çarpıcı’ olduğunu söylüyor. Muller hava sıcaklıkları ortalamanın altına düşse de doğalgaz tasarrufu yapılması gerektiğini de vurguluyor.

“Afet dayanak programına da muhtaçlık duyulabilir”

AB Kriz İdaresi Komiseri Lenarcic açıklamalarında AB içinde afet dayanak programına da muhtaçlık duyulmasının mümkün olduğunu söyledi. AB’nin kriz idaresi ünitesi nisan ayında Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde kimyasal, nükleer ve biyolojik olaylar karşısında savunmasını güçlendirmek için stoklama operasyonuna başladığını duyurmuştu.

Kuzey Akım 2’de hasar kalıcı değil lakin geri adım gerekiyor

Sabotajlar konusunda Batı Rusya’yı, Rusya ABD’yi suçlamaya devam ediyor fakat şimdi Kuzey Akım 1 ve 2’de ağır hasar bırakan hücumların kimin tarafından yapıldığı belirlenmedi. Lakin Rusya’nın doğalgaz şirketi Gazprom’dan yapılan açıklamada Kuzey Akım 2’nin hücuma karşın hasar almamış olabileceği, bu boru sınırından gaz akışının sağlanması için Almanya’nın şubat ayında aldığı karardan geri dönmesi gerekeceği sinyali geldi. ABD’nin projede yer alan şirketlere yaptırımları ve Avrupa’nın farklı ülkelerinden gelen baskılar sonrasında Almanya Kuzey Akım 2’yi hiçbir sevkiyat yapılmadan kızağa çekmiş ve onay vermemişti. Ayrıyeten bu sınır üzerinden akışların gerçekleşmesi için AB’nin de onayı gerekiyor.

“Ukrayna’dan akışlar da muhtemelen duracak”

Avrupa’nın en büyük üç güç ticareti yapan şirketinde üst seviye yöneticiler Rusya’nın Ukrayna üzerinden gaz akışlarını da kesmesine beklenen gözüyle bakıyor. Londra’da gerçekleşen Güç Zekası Forumu’nda konuşan Gunvor Group CEO’su Torbjorn Tornqvist “Piyasalar şimdiden Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz akışlarının durmasının an sıkıntısı olduğu beklentisi içinde” diyor. Vitol Group CEO’su Russel Hardy de doğalgaz piyasalarının ‘çok stresli’ durumda olduğuna dikkat çekerek “Fiyatlar ‘biraz daha uzun bir süre’ yüksek kalacak ve bunun sanayi talebinin üzerinde de tesiri olacak” diye uyardı.

“Biz daha çok gelecek kış için endişeliyiz”

Trafigura Group petrol ticaretinden sorumlu Eş Lideri Ben Luckock da “Avrupa gösterge doğalgazı TTF fiyatları yüksek seyretmeye devam edecek. Talepteki düşüş bu kış bir felaketten kaçınabileceğimiz manasına gelebilir fakat biz daha çok bir sonraki kış için endişeliyiz” diyor. TTF salı itibariyle yıl başından bu yana yüzde 137 artmış durumda ve 167 Euro/MWh seviyesinden süreç görüyor fakat gösterge mart ve ağustos aylarında 340 Euro’ya kadar yükselmişti.

Almanya son deva elektrik ihracatında kesintiye gidebilir

Almanya’nın en büyük dört elektrik şebekesi işletmecisinden en büyüğü olan Ampiron’un CTO’su elektrik kesintileri ve darboğazlardan kaçınmak için ‘son çare’ olarak kış aylarında Fransa ve Avusturya üzere öteki ülkelere elektrik ihracatında kesintiye gitmek zorunda kalınabileceğini söyledi. Hendrik Neuman açıklamasında bu türlü bir senaryoda günlerden fazla saatler kelam konusu olduğnu da ekledi. Neumann ayrıyeten Almanya İktisat Bakanı Robert Habeck’in temmuzdaki ‘ülke elektrik sıkıntısıyla karşı karşıya değil’ açıklamasına katılmadığını belirtiyor ve “Eğer sorun olmasaydı hükümet tarafından kışın elektrik piyasası üzerine özel bir tahlil yapmamız istenmezdi” diye konuştu. Berlin’in Alman şirket ve tüketicileri korumak için geçen hafta duyurduğu 200 milyar Euro’luk ‘koruma kalkanı’ Macaristan başta olmak üzere birtakım AB üyelerini kızdırmış, İtalya’nın vazifesi bırakan Başbakanı Mario Draghi de “Ortak tehditlerle karşı karşıya olduğumuz bu vakitlerde ulusal bütçelerimize nazaran bölünemeyiz” demişti. Elektrikte yıllardır net ihracatçı pozisyonunda olan Almanya’nın ‘son çare’ olarak Fransa ve Avusturya üzere en büyük alıcılarına ihracatı kısıtlaması bu ülkelerdeki güç darboğazını daha da kötüleştirebilir ve AB’nin Rusya karşısındaki ‘birlik’ duruşunu zedeleyebilir. Almanya geçen yıl 17 bin 400 GWh elektrik ihraç etmiş, 2020’de ise ihracatı 18 bin 500 GWh olmuştu. En büyük alıcılar Fransa ve Avusturya’ydı. Almanya’nın elektrik fiyatları Bloomberg BNEF tarafından yapılan bir tahlile nazaran 2023’e kadar yükselmeye devam edecek. BNEF’in iddialarına nazaran elektrik fiyatları 2023 yılında 275 Euro/Mwh ile tepe yapacak ve yükselişteki en kıymetli etken doğalgaz fiyatlarındaki artış olacak.

İngiltere’nin güç regülatörü de uyardı: Gaz arzında acil duruma geçilebilir

İngiltere’nin güç regülatörü Ofgem de ülkenin bu kış muhtemelen Rusya’nın Avrupa’ya gaz akışlarını kısmasına bağlı olarak bir ‘doğalgaz arz acil durumuyla’ karşı karşıya olduğu konusunda ihtar yaptı. Payları Londra Borsası’nda süreç gören güç şirketi SEE’nin doğalgazla çalışan elektrik santrallerine ağır cezalar getiren bir kuralına değişiklik talebine cevap içinde yapılan ikazda “Ukrayna’daki savaş ve Avrupa’daki doğalgaz kıtlığı nedeniyle bu kış çok büyük bir gaz darboğazı riski bulunuyor. Bunun sonucunda İngiltere’nin de doğalgaz arzında acil duruma geçmesi gerekebilir” sözleri yer aldı.