Hilal SARI
Kuzey Akım 2’deki sabotajların sorumlusu şimdi hala net olarak bilinmiyor fakat Euro Bölgesi’nde resesyona neden olması beklenen güç krizi Rusya’nın yeni gaz kesintileriyle daha da derinleşiyor. Birleşmiş Milletler’e nazaran tarihteki en büyük tehlikeli sızıntılardan biri olabileceği kestirim edilen Baltık Denizi’ndeki sabotajların akabinde Avrupa ülkeleri ve Rusya ortasındaki tansiyon yükseliyor.
Kara yolu kararı AB’nin kararlarına misilleme
Ukrayna’nın dört bölgesinde gerçekleşen ve Türkiye’nin de ortalarında olduğu yüzden fazla ülkenin sonuçlarını tanımadığı referandumlar sonrası Gazprom’dan Avrupalı müşterilerine yeni gaz kesintileri gelirken, Rusya karayolu nakliyeciliğinde da dost olmayan ülkelere topraklarını kullanmayı yasakladığını duyurdu. Çeşitli besin, giysi ve teknolojik eserlerin yanı sıra tıbbi materyaller yasaktan muaf tutuldu. Avrupa Birliği (AB) ülkeleri de Rusya’nın kara yolu nakliyatında Avrupa topraklarının kullanılmasına yönelik çeşitli kısıtlama kararları almıştı. Yasak AB ülkeleri, İngiltere, Norveç ve Ukrayna’yı kapsıyor. Karar 10 Ekim’de yürürlüğe girecek ve 2022 sonuna kadar devam edecek.
İtalya ve Moldova’nın gaz tedariğinde düşüş var
İtalya’nın güç devi Eni, Rusya’nın ülkeye gaz akışlarındaki kesintilerin pazartesi günü de devam etmesini beklediğini duyururken, Moldova da Gazprom’un gaz tedariğini yüzde 30 oranında düşürdüğünü bildiriyor. Gazprom tarafından Telegram üzerinden yapılan açıklamada sevkiyatın (Avustralyalı) sınır işletmecisi tarafından onaylanmaması nedeniyle askıya alındığını duyurdu. Avusturya hükümeti ise onay için Gazprom’un yeni mukaveleleri imzalamaması nedeniyle verilemediğini aktarıyor.
Avrupa’nın en yoksul ülkelerinden biri olan Moldova’nın doğalgazının kesilmesine ait kaygılar bir müddettir lisana getiriliyordu.
Kuzey Akım 1 ve 2’de yaşanan sabotajlar sonrası Avrupa’ya Rus gazının sevkedilmeye devam ettiği 2 nokta var: Ukrayna’dan geçen Druzhba boru sınırı ve Türkiye üzerinden geçen Türk Akım boru çizgisi. Ukrayna üzerinden transit geçişlerin de azaltılması durumunda geriye bir tek Türk Akım kalıyor. İhracat lisansı Hollanda hükümeti tarafından 30 Eylül’de iptal edilen Türk Akım’ın Rus işletmecisi South Stream Transport B.V. gaz nakliyatına devam edeceğini ve lisansın yenilenmesi için başvuracaklarını söylemişti. Ocak 2020’de açılan boruhattının 31,5 milyar metreküp kapasitesi bulunuyor.
Gelişmelerin akabinde Avrupa gösterge doğalgaz fiyatlarının yeni haftaya yükselişle başlaması öngörülüyor. TTF cuma günü yüzde 7’nin üzerinde düşüşle 188,80 Euro/MWh seviyesinden kapanmıştı.
Rusya: Sabotaj en çok ABD’ye yarıyor
Avrupa ülkeleri Kuzey Akım boru çizgilerinde gerçekleştirilen sabotajın ardında Rusya’nın olduğunu ima eden kimi açıklamalar yapmış olsa da, şimdi hiçbir hükümet Rusya’yı resmi olarak sabotajlar konusunda suçlamadı. Kremlin’den yapılan açıklamalarda ise bunun bir sabotaj olduğu teyit ediliyor lakin sabotajın Rusya değil ABD tarafından yapılmış olduğu öne sürülüyor. Rusya’nın Birleşmiş Milletler elçisi cuma günü Güvenlik Konseyi’nde yaptığı açıklamalarda “Sabotajın en çok ABD’ye yaradığını” söyledi lakin resmi bir suçlamada bulunmadı. Vassily Nebenzia hususa ait açıklamasında “En büyük soru boru çizgilerinin patlatılmasından ABD’nin yarar sağlayıp sağlamadığı. Elbet yarar sağlayacaktır. Amerikan LNG tedarikçileri Avrupa’ya LNG sevkiyatlarının kat kat artacağını kutluyordur” sözlerini kullandı. Birtakım Avrupalı istihbarat uzmanları da Kremlin’le birebir görüşte. NATO danışmanlığı da yapmış olan eski İsviçre İstihbarat Hizmetleri çalışanı ve İsviçre Ordusu mensubu Jacques Baud, bir Fransız radyosuna yaptığı açıklamada “Kuzey Akım 1 ve 2 boru çizgilerinde yapılan sabotajların ardında muhtemelen ABD’nin olduğunu” söyledi. Ligne Droite radyo kanalının YouTube sayfasında da 29 Eylül’de yayınlanan röportaj 24 saat içinde 100 binin üzerinde izlenme sayısına ulaştı. Baud, Rus gazının kendi bölgelerinden geçmeye devam etmesi için vaktinde boru çizgilerine karşı çıkan Polonya ve Ukrayna’nın da sabotajı yapmış olabileceği ihtimalini de lisana getiriyor. Flightradar24’te yer alan bir tahlilde ise boru sınırlarında patlama gerçekleşen bölgelerde olay öncesinde ABD’ye ilişkin askeri helikopterlerin dolaştığı belirtildi lakin Deutsche Welle’de yer alan bir haberde bölgede ABD helikopterlerinin uçmasının sabotajın ABD tarafından yapıldığı manasına gelmediği vurgulandı. Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin cuma günü yaptığı açıklamada “ABD ve müttefiklerinin Kuzey Akım’ı patlattığını” söylemiş “Anglosaksonlara yaptırım uygulamak yetmedi. Sabotaja geçtiler” demişti. ABD’li siyasetçiler de bu tezleri reddediyor ve ABD’nin kıtaya LNG ihracatrındaki artışların Rusya’nın muteber bir güç tedarikçisi olmamasından ileri geldiğini vurguluyor.
Baltık Boru Sınırı açıldı: Norveç’ten Polonya’ya gaz akışı başladı
Avrupa ülkeleri Ukrayna Savaşı sonrası doğalgaz tedariğinde Norveç’ten alımlarını yeni faaliyete başlayan Baltık Pipe boru sınırı ile artıracak. Norveç’te çıkartılan doğalgazı Polonya’ya taşıyan boru çizgisi cumartesi günü devreye girdi. Sınırın işletmecisi Gaz-System sözcüsü 1 ekim itibariyle boru çizgisinden gönderilmesi talep edilen doğalgazın toplamı 62,4 kilowatt saat seviyesinde. Yıllık 10 milyar metreküp taşıma kapasitesine sahip boru çizgisi Kuzey Akım boru sınırlarında yaşanan sabotajlardan bir gün sonra resmi olarak onaylandı ve devreye sokuldu. Rusya Polonya’ya gaz akışlarını ruble ödeme yapmadığı gerekçesiyle nisan ayında durdurmuştu.
