Türkiye iktisadı, bu yılı 250 milyar dolarlık mal ihracatı ile tamamlamayı planlarken, hizmet ihracatından da kıymetli bir takviye alacak. Türkiye’nin mal ihracatına lojistik katkı da sağlayan hizmet bölümü, yılı 80 milyar doların üzerinde bir ihracat sayısıyla tamamlamayı hedefliyor.
Son devirde ihracatının en süratli büyüyen alanlarının başında gelen hizmet ihracatçıları içinde turizm, eğitim ve sıhhat, hizmet yarışında öne çıkan 3 alan. Turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler kesimi, ihracatta 50 milyar dolar üzerine çıkmaya odaklandı. Bugün 140’tan fazla ülkeden 225 bin öğrenciyi ağırlayan eğitim kesimi, Türkiye’yi en fazla öğrenci temin eden 5 ülkeden biri yapmayı gözüne kestirdi. Hasta başına 2 bin 850 dolar üzere değerli bir gelir elde eden sıhhat hizmetleri, yeni yatırımlar yapacak ve kapasite kullanım oranını artıracak. Yılı 2,5 milyar dolarlık ihracatla tamamlamayı hedefleyen dal, 2023 yılı ihracatını ise 4 milyar dolara taşımayı planlıyor.

TURİZM İHRACATI 2023’TE YENİ REKORLARA HAZIRLANIYOR

Hizmet ihracatının lokomotif gücü olan turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler dalı, geçen yıl elde ettiği 21 milyar dolarlık ihracatı 50 milyar doların üzerine çıkarmaya odaklandı. 2023 yılı için 53,4 milyar dolarlık ihracat gayesi belirleyen bölüm, Avrupa’yı tesiri altına alan güç krizinin getirdiği fırsatla birlikte kış turizmini de verimli geçirmeye hazırlanıyor.

Dünya Bankası datalarına nazaran 2021 yılında dünyanın en büyük 19’uncu iktisadı pozisyonunda yer alan Türkiye, hizmet ihracatında ise 29’uncu sırada yer alıyor. 2021 yılında yüzde 63 artış gösteren hizmet ihracatımız 57,5 milyar dolar düzeyine çıktı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2021 yılı ödemeler istikrarı bilgilerine nazaran, 2021 yılında bir evvelki yıl tıpkı periyoduna nazaran yaklaşık yüzde 60 artışla 57,6 milyar dolar hizmet ihracatı gerçekleştirilirken 25 milyar dolar fazla verildi.

Bu yılın birinci 7 ayında da başarılı bir performans sergilemeyi başaran hizmet ihracatı, TCMB datalarına nazaran, 2022 yılı Ocak-Temmuz periyodunda bir evvelki yılın tıpkı devrine kıyasla yaklaşık yüzde 65 artışla 42 milyar dolara ulaştı. Tekrar bu periyotta yaklaşık 20 milyar dolar fiyatında hizmet ticareti fazlası sağlandı.

2021 yılında toplam hizmet ihracatından yüzde 36 hisse alarak 21 milyar dolar ihracat ile hizmetler bölümünün lokomotif gücü olan turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler bölümü, 2023 yılı maksadı olan 53,4 milyar dolara ulaşılması için turizm ürünlerimizdeki çeşitliliği artırmaya odaklandı. Hizmet İhracatçıları Birliği (HİB) İdare Konseyi Üyesi ve Turizm ve Seyahat İle İlgili Hizmetler Bölümü Komite Lideri Armağan Güral, “2023’te yeni rekorlara hazırlanıyoruz. Avrupa’nın güç krizi Türkiye’yi kışın da cazip bir bölge haline getirdi. Kasım ayı otel rezervasyonları hiç olmadığı kadar yüksek bir doluluğu gösteriyor. Bu hem turizm dalı için hem de havacılık dalı için düzgün bir kış periyoduna işaret ediyor. Muvaffakiyetleri yakalamak ve sürdürülebilir kılmak için birçok alanda çalışmalar yapıyoruz” dedi.

“Dünyanın buluşma noktası olmayı hedefliyoruz”

2018 yılında kurulan HİB’in bugün 3000’i aşkın üyesiyle faaliyetlerine süratle devam ettiğine değinen Güral, “Bu kapsamda, dış ticaret fazlası yaratarak ülkemizin dış ticaret istikrarına olumlu katkıda yapan hizmet bölümlerimiz için 2022 yılı yılsonu ihracat geliri maksadımızı 80 milyar, 2023 ihracat geliri amacımızı ise 130 milyar dolar belirledik. Bu amacın değerli bir kısmı tekrar turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler dalımız üstlenecek” dedi.

Kıtaları birbirine bağlayan, medeniyetleri buluşturan, asırlık tarihiyle ilgi çeken, coğrafik zenginlikleriyle ayrışan ve misafirperverliği ile dost kazanan bir ülkenin turizmde başarısız olma ihtimalinin olmadığını söyleyen Güral, “Bizler bu avantajlarımızı en güzel halde kullanarak dünyanın buluşma noktası olmayı hedefliyoruz. Her yıl bir adım daha atarak harikası yakalama arayışı içindeyiz” diye konuştu.

Potansiyeli olan vilayetlere tanıtım faaliyetleri yapılacak

Türkiye’de halihazırda işletme halinde 13 bin tesis ve 1,6 milyon yatak kapasitesinin bulunduğunu kaydeden Güral, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Ancak Antalya, İstanbul ve Muğla tesis sayısının yüzde 40’ına, yatak kapasitesinin ise yüzde 62’sine sahip. Yeni yapılması planlanan tesisler de tekrar bu 3 vilayette ağırlaşıyor. Turizmi ülke geneline yaymak önceliklerimiz ortasında yer alıyor. Kış ve yaz turizmini geliştirerek, başka vilayetlerimizin tanıtım faaliyetlerini artırarak potansiyelimizi güçlendirebiliriz. Bu vilayetlere ek olarak potansiyeli yüksek fakat şimdi keşfedilmemiş bölge markalarının oluşturulması için çalışacağız.”

Temmuz ayında 6,7 milyon turist geldi

Geçen yılki toplam turist sayısının yüzde 93’ü, 2022’nin yalnızca birinci 7 ayında Türkiye’ye giriş yaptığına değinen Güral, “Ayrıca temmuz ayında 6,7 milyon olarak gerçekleşen toplam turist sayısıyla da 2019 temmuz sayısının üzerine çıkmış olduk. Buna bağlı olarak global salgından en fazla ziyan gören kesimlerin başında gelen havacılık da eski günlerine dönüyor” halinde konuştu.

Hedef ülkeler belirlendi

Türkiye’ye turist çekebilecekleri potansiyel kaynak ülkeleri belirlediklerini aktaran Güral, şu açıklamalarda bulundu: “Bu ülkelerin destinasyon tercihleri Batı ve Kuzey Avrupa’da. Kaynak ülke açısından potansiyeli en yüksek pazarlar Almanya, İngiltere, Hollanda ve Avusturya olarak gözükürken Doğu Avrupa’da ise Rusya ve Ukrayna öne çıkıyor. Orta doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde Suudi Arabistan, BAE, İran, Kuveyt, Mısır ve Cezayir dikkat çekiyor. Amerika ve Uzakdoğu bölgesinde ise ABD, Çin ve Japonya. Bu ülkelerden aldığımız sonlu hisseleri artıracağız. Türkiye’ye gelen turistlerin yüklü bir kısmı seyahat acentesi ile geliyor. Bunun için seyahat acentelerine kıymet vermemiz lazım.”

Rakamlarla turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler sektörü

2021 yılı ihracatı: 21 milyar dolar
2023 yılı ihracat gayesi: 53,4 milyar dolar
İşletme halindeki tesis sayısı: 13 bin
Yatak kapasitesi: 1,6 milyon
Ocak-Temmuz periyodu turist sayısı: 6,7 milyon kişi

EĞİTİM HİZMETLERİ SEKTÖRÜ

Türkiye dünyada birinci 5 sıraya girmeyi hedefliyor

Türkiye’nin hizmet ihracatının gelişmesine katkı sunan alanların başında eğitim hizmetleri geliyor. Dal, hizmet ihracatının belirlediği maksatlara ulaşması noktasında kıymetli bir yer tutuyor. 70’in üzerinde eğitim kurumu, Hizmet İhracatçıları Birliği (HİB) bünyesinde bölümün hizmet ihracatı kalem ve pazarlarının çeşitlendirilmesi, var olan pazarların geliştirilmesine katkı sağlıyor. HİB Eğitim Hizmetleri Komitesi de yaptığı çalışmalarla yurtiçi ve yurtdışında ulusal-uluslararası kamu/özel dal kurum, kuruluşları nezdinde teşebbüslerde bulunarak kesimin önünü açmayı hedefliyor.

Türkiye eğitim faaliyetlerinde UNESCO datalarına nazaran memleketler arası öğrenci sayısı bakımından dünyadaki birinci 10 ülke ortasında yer alıyor. Türkiye, 2010 yılında 30 bin civarında memleketler arası öğrenciye mesken sahipliği yaparken bu sayı 2020 yılında 200 bine ulaştı. Bilhassa pandemi periyodunda üniversitelerin yaptığı ağır çalışmalar sonucu bu sayının bu yılın sonunda 300 bine yaklaşacağı öngörülüyor. Kesimin 2023 yılı maksadı ise 350 bin milletlerarası öğrenciyi Türkiye’de ağırlamak. Bugün 140’tan fazla ülkeden öğrenci ağırlayan kesimin ana maksadı milletlerarası öğrenci temininde birinci 5 ülke ortasına girmek.

“Eğitim, birçok dala ekonomik girdi sağlıyor”

Eğitim Hizmetleri Kesim Komitesi aracılığıyla kesimde faaliyet gösteren hizmet ihracatçılarının problemlerine kalıcı ve faal tahliller sunmayı hedeflediklerini ve daldaki rekabetçiliği arttırmayı amaçladıklarını belirten HİB İdare Konseyi Lider Yardımcısı ve Eğitim Hizmetleri Komitesi Lideri Mustafa Aydın, eğitim dalının HİB altında bulunan en değerli bölümlerden biri olduğunu vurguladı. Eğitim hizmetlerinin çarpanlar tesiri ile tüm kesimlere katkı sağladığına dikkat çeken Aydın, “Ülkemizde 4 yıl ve üzeri eğitim alan milletlerarası öğrenciler sıhhat, perakende, turizm, gayrimenkul, yolcu nakliyatı başta olmak üzere birçok bölüme ekonomik girdi sağlıyor. Türkiye, dünyada en çok memleketler arası öğrenci çeken birinci 10 ülke ortasında. Bu hususta başı çeken ülkeler ABD, İngiltere, Kanada, Avusturalya ve Almanya üzere ülkeler. Lakin Türkiye olarak yerimizi koruyacak ve hatta daha yükseğe taşıyacağız” dedi.

“Cazibe merkezi olduk”

“Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan, Kazakistan, Ürdün, Fas, Cezayir, Tunus Bulgaristan, Irak, İran, hâlihazırda başarılı olduğumuz ihracat pazarları içerisinde yer almakta diyen Aydın, Türkiye’nin milletlerarası öğrenci hareketliliğinde bir cazibe merkezine dönüştüğünü kaydetti.

2020 yılında 200 bine ulaşan öğrenci sayının 2022 yılında 300 bine yaklaşacağını öngördüklerini tabir eden Aydın, “Bugün 225 bini aşan memleketler arası öğrenci ile çok değerli bir memleketler arası eğitim üssü haline geldik. 2023 yılı gayemiz olan 350 bin memleketler arası öğrenci sayılarına rahatlıkla ulaşacağımız aşikâr. Bu nedenle çok memnunuz, gururluyuz” diye konuştu.

“Hedefimiz küreselleşmek”

2025 yılında eğitim ihracatının ulaşacağı büyüklüğün 300 milyar doları aşmasının ön görüldüğünü lisana getiren HİB İdare Şurası Lider Yardımcısı ve Eğitim Hizmetleri Komitesi Lideri Mustafa Aydın, şu bilgileri verdi: “Bizim bu pastadan daha fazla hisse almamız gerekli. Bizim altyapımız, eğitim kalitemiz birçok ülkede bulunmuyor. Eğitim alanında globalleşmekten diğer dermanımız yok. Bu nedenle Türkiye’nin eğitime ait önündeki en büyük gayesi milletlerarasılaşma. Eğitime yönelik oluşturduğumuz bu vizyon, nitelikli insan gücüyle Türkiye’yi dünyada daha fazla kelam sahibi bir ülke pozisyonuna da getirecek. Eğitim alanında dünya ile rekabet etmeye devam etmek için daima değişim içinde olan eğitim altyapılarını dünyayla entegre etmek ve Türkiye’nin yükselen muvaffakiyetini sürdürebilir hale getirmek için uzun vadeli planlamalar yapmak temel önceliğimiz.”

2025 yılı ihracat gayesi 3 milyar dolar

Bugün dünyada 7 milyon öğrenci ve 280 milyar dolarlık ihracat hareketliliğinin olduğuna vurgu yapan Aydın, şöyle devam etti: “Uluslararası öğrenci temin eden birinci 5 ülke ortasına girmek istiyoruz. Hizmet ihracatı gelirimizi artırmak, daha nitelikli milletlerarası öğrenci yanında memleketler arası akademisyen hareketliliğini de artırmayı planlıyoruz. Ülkemizin coğrafik avantajı var. Eğitim kurumlarımızın kalitesini artırdık. Sinema, kültür, sıhhat, ulaşım üzere birçok farklı kesim ile işbirliği içinde birbirimize katma kıymet sağlayan bir model oluşturmayı başardık. ‘Study in Türkiye’ markamızla her yıl 20’den fazla amaç ülkemizde fuarlar, tanıtımlar, etkinlikler düzenliyoruz. Birliğimizin çatısı altında çalışmalarımızı hızlandırmamızı takiben, yükseköğretimde Türkiye çok özel bir yere geldi. Milletlerarası öğrencilerden elde edilen geliri 2025 yılında 3 milyar dolara, 2030 yılında 5 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz.”

Rakamlarla eğitim hizmetleri sektörü

2021 yılındaki yabancı öğrenci sayısı: 220 bin
2022 yılında hedeflenen öğrenci sayısı: 300 bin
2025 yılı ihracat gayesi: 3 milyar dolar
Türkiye’ye gelen öğrencilerin ülkeleri: 140 üzeri
Türkiye’nin eğitimde dünya sıralaması: Birinci 10

SAĞLIK HİZMETLERİ SEKTÖRÜ

Sağlık hizmetleri global ticaretten aldığı hissesi yüzde 2’nin üzerine çıkarmaya odaklandı

Geçen yıl 1,6 milyar dolarlık ihracat yapan ve hasta başına 2 bin 850 dolar üzere kıymetli bir gelir elde eden sıhhat hizmetleri, global ticaretten de yüzde 1,6’lık hisse elde etti. Kesim, yeni yatırımlar ve kapasite kullanımını artıracak çalışmalarla yılsonu ihracatını 2,5 milyar dolara, 2023 yılı ihracatını ise 4 milyar dolara taşımayı planlıyor. Bölüm, global ticaretten aldığı hissesi ise birinci etapta yüzde 2’nin üzerine taşımayı amaçlıyor.

Hizmet İhracatçılar Birliği (HİB) bünyesinde 2018 yılında faaliyetlerine başlayan sıhhat turizmi bölümü 784 üyesi faaliyetlerini sürdürüyor. Üye ve ihracat sayılarını artırarak çalışmalarını yürüten kesim, geçen yıl 1,6 milyar dolarlık ihracata ulaştı. 2022 yılını 2,5 milyar dolarlık ihracatla tamamlamayı hedefleyen dal, 2023 yılında ise 4 milyar dolara ulaşmak istiyor.

Bugün hasta başına sağladığı 2 bin 850 dolarlık gelirle Türkiye’nin en katma kıymetli kesimlerinin başında gelen sıhhat turizmi, 100 milyar dolar olarak kestirim edilen global sıhhat hizmeti ihracatından da yüzde 1,6’lık hisse elde ediyor. Dal, katma kıymeti artıracak çalışmalara ağırlaşarak global ticaretten aldığı hissesi evvel yüzde 2’nin üzerine sonra daha ileri noktaya taşımayı istiyor.

İstanbul markasının güçlü olduğu ülkeler Türkiye’yi tercih ediyor

Sağlık turizminde en başarılı olunan ülkelerin İstanbul marka algısının Türkiye marka algısının da üzerinde olduğu eski Osmanlı coğrafyası olduğuna dikkat çeken HİB İdare Şurası Üyesi ve Sıhhat Hizmetleri Komitesi Lideri Orhan Gazi Yiğitbaşı, “Bu ülkeleri; Azerbaycan, Bulgaristan, Romanya, Gürcistan, Irak, Bosna Hersek, Sırbistan, İran, Kazakistan, Ukrayna, Almanya, Rusya, Makedonya, Hollanda, Arnavutluk, Cezayir, Libya vb. olarak sıralayabiliriz” dedi.

Yılsonu ihracat maksadı 2,5 milyar dolar

Küresel ticaret hacminin 100 milyar dolar olarak varsayım edildiğini kaydeden Yiğitbaşı, “2021 yılında 1,6 milyar dolarlık ihracat geliri elde ettik. 2022 yılında 2,5 milyar dolar, 2023 yılında ise 4 milyar dolarlık ihracata ulaşarak pazar hissemizi daima artırmayı hedefliyoruz. Dünyada ulaşımın ve sıhhat hizmetine erişilebilirliğin kolaylaşması ile birlikte şifa bulmak için insanların öbür ülkelere gitmesi yeni arayışlar içinde olması sıhhat turizminin ehemmiyetini daha da artıracaktır. Ülkemiz içinde istek etmediğimiz yalnızca saç ekimi yapıldığı algısını daha büyük tedavilere örneğin; onkoloji, organ nakli, büyük cerrahi vakar vb. alana çekmeyi hedefliyoruz.”

“Sağlık hizmetinde markalaştık”

Artan kent hastaneleri ve kapasite ile birlikte bilhassa özel bölümün kapasitesinin mevcut kapasitenin yaklaşık 2 katına ulaştığını lisana getiren Yiğitbaşı, şu bilgileri verdi: “Özellikle özel kesimin sıhhat turizmine ilgisi yeni yatırımların yanı sıra ülkemizin istihdam sıkıntısının çözülmesinde değerli katkı sağlayacaktır. Örneğin, bir hastanede ortalama 1500 yeni istihdam sağlanıyor. Ülkemizde yeni yatırım yapılmaması halinde pandemi, savaş ve dış göç vb. tehditler olmadığı sürece tam kapasiteye azamî 3 yıl içinde ulaşabileceğimizi öngörmekteyiz. Pandemi periyodunda Sıhhat Bakanlığı’nın verdiği özel müsaade ile getirdiğimiz hastalar kendi ülkelerin VIP hastaları olup özel uçaklar ile ülkemize gelmeyi tercih ettiler. Bu da bizim sıhhat hizmeti marka algımızın dünyada ne kadar yeterli olduğunu göstermiş oldu. Dünyanın birçok ülkesinde yapılamayan sıkıntı cerrahi hadiseleri ülkemizde Türk tabipleri tarafından muvaffakiyet ile yapılmakta.”

Hasta başına elde edilen gelir 2 bin 850 dolar

“Ülkemizin marka bedelini üst taşımak, katma bedelli gelir elde etmek istiyoruz” diyen Orhan Gazi Yiğitbaşı, turizmde turist başına 850 dolar olan bedelin, sıhhat hizmetleri bölümünde hasta başına 2 bin 850 dolar olduğuna dikkat çekti. Bu sayısı daha üstlere taşımayı amaçladıklarını kaydeden Yiğitbaşı, “İthal girdi oranımız yüzde 8 üzere çok düşük bir düzeyde olduğundan ticaret fazlası vermek için ülkü bir sektörüz” dedi.

“Ülke istihdamına süratli ve tesirli katkı vermeyi planlıyoruz”

Talep elastikiyetinin sıfıra yakın olmasından ötürü ertelenemeyen bir talep oluşturmak niyetinde olduklarına değinen Orhan Gazi Yiğitbaşı, “Emek ağır bir kesim olduğumuzdan ötürü ülkenin istihdamına süratli ve tesirli katkı vermeyi planlıyoruz. Birebir vakitte doktor kalitesi yüksek ve teknoloji ağır bir kesimiz. Bundan kaynaklı ülkemizin kurumsal olgunluk düzeyini üst taşımaktayız” tabirlerini kullandı.

Rakamlarla sıhhat hizmetleri sektörü

2021 yılı ihracat geliri: 1,6 milyar dolar
2022 yılı ihracat amacı: 2,5 milyar dolar
Küresel ticaretten alınan hisse: Yüzde 1,6
Hasta başına elde edilen gelir: 2 bin 850 dolar
Bir hastanedeki ortalama istihdam: 1500 kişi