Küresel sıcaklık artışının sonlandırılması için karbondioksit emisyonlarının düşürülmesine yönelik bir işaret görülmediği ve mevcut emisyon düzeylerinin devam etmesi halinde 1,5 derecelik global ısınma eşiğinin 9 yıl içinde yüzde 50 aşılma ihtimali olduğu tespit edildi.

Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi 27. Taraflar Konferansı’nda (COP27) 100’den fazla bilim insanından oluşan milletlerarası bir grubun hazırladığı Global Karbon Bütçesi raporunun bulguları açıklandı.

Buna nazaran, bu yıl global karbondioksit emisyonlarının geçen yıla nazaran yüzde 1 artışla 40,6 milyar ton olacağı öngörülüyor. Bu, şimdiye kadar 40,9 milyar tonla yıllık karbondioksit emisyonu düzeyinin görüldüğü 2019 kıymetine en yakın ölçü olarak kayıtlara geçti.

Söz konusu genel artışın 36,6 milyar tonu fosil yakıt emisyonlarından kaynaklanıyor. Ormansızlaşma üzere arazi kullanım değişikliğinden kaynaklanan emisyonların ise bu yıl 4 milyar ton olacağı varsayım ediliyor.

AB’de kömür kaynaklı emisyonlarda yüzde 6,7 artış

Bu yıl Kovid-19 salgınına karşı kapanmaların devam ettiği Çin’de karbon emisyonlarının yüzde 0,9 ve Rusya’dan doğal gaz akışının büyük ölçüde kesildiği AB’de de emisyonların yüzde 0,8 düşeceği bekleniyor.

ABD ve Hindistan’da karbon emisyonlarının sırasıyla yüzde 1,5 ve yüzde 6 artacağı hesaplanıyor. Dünyanın geri kalanında ise karbon emisyonlarındaki toplam artışın yüzde 1,7 olacağı öngörülüyor.

Geçen yıl global emisyonların yüzde 1,2’sine sahip olan Türkiye ise dünyada en çok emisyona neden olan 14’üncü ülke pozisyonunda yer alıyor. Ülke, yılda 5,3 ton kişi başı karbon emisyonuyla dünya ortalamasının üzerinde kalıyor.

Fosil yakıt emisyonlarındaki artış suratı yavaşladı

Atmosferik karbon emisyonu yoğunluğunun bu yıl ortalama milyonda 417,2 parçacığa ulaşarak sanayi öncesi düzeylerine nazaran yüzde 50 artacağı varsayım ediliyor.

Dünya genelinde 380 milyar ton daha karbon emisyonu salınırsa yüzde 50 olasılıkla 1,5 derece eşiğinin aşılacağı hesaplanıyor. Mevcut emisyon düzeylerinin devam etmesi halinde ise 1,5 derecelik global ısınma eşiğinin 9 yıl içinde aşılacağı varsayım ediliyor.

Öte yandan 1230 milyar ton düzeyinde karbon salımı gerçekleşirse, sıcaklık artışında 2 derece eşiğinin aşılacağı öngörülüyor.

Dünyanın 2050’ye kadar sıfır karbon emisyonuna ulaşması için yılda yaklaşık 1,4 milyar ton karbondioksit muadili emisyon azaltımı yapılması gerekiyor. Daha evvel bu düzeyde bir düşüşe, Kovid-19 nedeniyle dünyada kapanmaların yaşandığı ve ekonomik aktivitenin yavaşladığı 2020’de ulaşılmıştı.

Öte yandan, bu yılın karbon görünümünde, fosil yakıt emisyonlarındaki uzun vadeli artış suratının yavaşladığı görülüyor. Kelam konusu emisyonlardaki ortalama artış 2000’li yılların başında yıllık yüzde 3 ile tepe yapmıştı lakin son 10 yıl için bu oranın yüzde 0,5’e gerilediği hesaplanıyor.

“Liderler gereken hareketi göstermiyor”

Exeter Global Sistemler Enstitüsünde çalışan Prof. Pierre Friedlingstein, bu yıl karbon emisyonlarında süratli bir düşüşe muhtaçlık olmasına karşın artış yaşandığını belirterek, “Bazı olumlu işaretler var fakat COP27’de bir ortaya gelen önderlerin, global ısınmanın 1,5 dereceye yakın bir düzeyde sonlandırılması için manalı adımlar atmaları gerekiyor. Global karbon bütçesi sayıları iklim aksiyonu konusundaki ilerlemeyi izliyor ve şu anda gereken hareketi göremiyoruz.” diye konuştu.

East Anglia Üniversitesi Etraf Bilimleri Okulu Royal Society Araştırma Profesörü Corinne Le Quere de araştırmanın bu yıla ait bulgularının salgın ve global güç krizlerinden kaynaklanan emisyon modellerindeki türbülansı ortaya koyduğunu söz etti.

CICERO Memleketler arası İklim Araştırmaları Merkezi Araştırma Yöneticisi Glen Peters ise birçok ülke, kent ve şirketin emisyonları azaltmak için taahhüdü bulunmasına karşın karbon emisyonlarının Paris Muahedesi’nin imzalandığı 2015’ten beri yüzde 5 arttığını söz ederek, “2008-2009 ekonomik krizi, Kovid-19 ve artık de Ukrayna’daki savaş boyunca ekonomik kalkınma paketleri daha pak ve yeşil bir yolda ilerlenmesi için tasarlandı fakat bunlar karbon emisyonu bilgilerinde hiç belirli olmuyor.” değerlendirmesinde bulundu.