Londra merkezli güç niyet kuruluşu Ember’in Avrupa Elektrik Değerlendirmesi 2023 raporuna nazaran AB elektrik bölümünde geçen yıl en büyük gaz tedarikçisi olan Rusya’dan gaz akışının büyük ölçüde azalması, 500 yılda bir görülen kuraklık, Fransa ve Almanya’da nükleerden elektrik üretimindeki beklenmedik düşüş nedeniyle “üçlü kriz” yaşadı.
Kuraklığın hidroelektrik üretimine tesiri ve nükleer santrallerdeki kısıtlar nedeniyle, hidro ve nükleerin elektrik üretimindeki hissesi yüzde 32 ile 20 yılın en düşük düzeyinde gerçekleşti.
AB’de nükleerden elektrik üretimi 2022’de bir evvelki seneye nazaran 185 teravatsaat (yüzde 16) düşüş kaydetti. Bu sayı, AB’nin geçen yıl 2 bin 809 teravatsaat olan elektrik talebinin yüzde 7’si düzeyinde bulunuyor.
Güneşten elektrik üretimi geçen yıla nazaran yüzde 24 artarak 10 milyar avro gaz maliyetinin önüne geçti ve güneş, elektrik üretiminde en süratli büyüyen kaynak oldu. Geçen yıl 20 ülkede güneşten elektrik üretimi rekor kırarken, Hollanda elektrik üretiminin yüzde 14’ünü tek başına güneşten karşılayarak bu ülkeler ortasında birinci sırada yer aldı.
AB’deki 26 kömür santrali kış talebine karşı hazırda bekletiliyor
Rüzgar ve güneş gücünden rekor düzeyde elektrik üretilmesi, nükleer ve hidroelektrik üretimindeki açığı kapatırken, doğal gazın elektrik üretimindeki hissesi yüzde 19,9, kömürün hissesi ise yüzde 16 oldu. Üretimin kalan kısmını öteki kaynaklar oluşturdu.
Böylece, rüzgar ve güneşten elektrik üretimi, AB’nin elektrik üretiminin beşte birinden fazlasını karşılayarak birinci kere doğal gazı geride bıraktı.
AB’nin kömürden elektrik üretimi ise bir evvelki yıla nazaran yüzde 7 arttı ve AB’nin elektrik kesimi kaynaklı emisyonlarının da yüzde 3,9 (26 milyon ton karbondioksit eşdeğeri) artmasına yol açtı.
Enerji krizi nedeniyle geçen yıl AB’deki 26 kömür santrali ünitesi kış talebine karşı hazırda bekletilirken, ortalama yüzde 18 kapasiteyle çalıştı.
“Avrupa, gazı da devreden çıkarmaya çalışıyor”
Analize nazaran, AB ülkelerinin pak güç dönüşümünün 2023’te hızlanması ve fosil yakıtların elektrik üretimindeki hissesinin yüzde 20 düşmesi bekleniyor. Yüksek fiyatlar nedeniyle, doğal gazdan elektrik üretiminde en süratli düşüşün görüleceği kestirim ediliyor.
Ember Data Tahlil Başkanı Dave Jones, tahlile ait, “Avrupa, güç krizinin en berbatından kurtuldu. 2022’nin şokları, kömürden elektrik üretiminde küçük bir dalgalanmaya yol açarken, yenilenebilir güç kaynaklarına büyük bir takviye sağladı. Kömüre geri dönüşe yönelik tüm dehşetler artık öldü.” sözlerini kullandı.
Avrupa’nın pak güç dönüşümünün krizden güçlenerek çıktığını kaydeden Jones, şu değerlendirmede bulundu:
“Avrupa ülkeler yalnızca kömürden çıkışa kararlı değil, artık gazı da devreden çıkarmaya çalışıyor. Güç krizi, elbet Avrupa’nın elektrik dönüşümünü hızlandırdı. Avrupa pak ve elektrik odaklı bir iktisada yanlışsız ilerliyor ve bu 2023’te çok daha bariz olacak. Değişim süratli geliyor ve herkes buna hazır olmalı.”
“Enerji krizi yeni bir güçlü kış daha getirecek”
AB Komitesi Kıdemli Lider Yardımcısı Frans Timmermans ise tahlildeki bilgilere ait değerlendirmesinde, yenilenebilir güç kaynaklarının yaygınlaşmasında önemli bir hızlanma olduğunu tabir etti.
Özellikle deniz üstü rüzgar gücü ve çatı tipi güneş santrali kurulumlarına yönelik dataların etkileyici olduğunu belirten Timmermans, şunları kaydetti:
“Avrupalıların ucuz ve pak güçten faydalanmak istediği hayli açık. Avrupalılar, fosil yakıtlardan kurtulmak istiyor. Yenilenebilir kaynaklar iklim krizini önlemek ve hava kirliliğini azaltmak için kritik değerde. Ayrıyeten, Rus fosil yakıtlarına bağımlılığımızı azaltmak için de kritik ehemmiyette. Devam eden güç krizi yeni bir güçlü kış daha getirecek fakat daha fazla yenilenebilir güçle, güç tedarikimizde egemenliğimizi sağlayabiliriz.”
WindEurope Üst Yöneticisi Giles Dickson ise Avrupa’nın geçen yıl 15 gigavat rüzgar gücü kapasitesi inşa ettiği bilgisini paylaştı.
Sektörün geçen yıl karşılaştığı zorluklar göz önünde bulundurulduğunda bu büyümenin berbat olmadığını belirten Dickson, “Yine de Avrupa’nın amaçlarını başarabilmesi için daha fazlası gerekiyor. Fakat, AB’nin yenilenebilir güç yatırımları için tekrar cazip bir yer haline gelmesi için AB’nin de pak güç sanayi siyasetini hızlandırması ve pazar dizaynını hakikat yapması gerekiyor.” sözlerini kullandı.
