Mehmet KAYA / ANKARA
Enerji alanında ulusal bağımsızlık misyonuyla 1975’te kurulan Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın kuruluşu Türkiye Elektromekanik Sanayi (TEMSAN) Ar-Ge faaliyetlerine ağırlaştı. Hidroelektrik santrallerinin türbin ve elektrik üretim sistemlerinin üretilmesi hedefiyle kurulan kamu sermayeli şirket, bunun yanı sıra küçük ölçekli sistemleri de geliştirmeye başladı. TEMSAN’ın Ar-Ge faaliyetleriyle geliştirdiği sistemler, çiftçilerin güneş gücüne dayalı sulama gayeli pompa sisteminden, hayvansal atıklardan gaz üretimine, kırsal alanda küçük derelerden mesken gereksinimini karşılama emelli çanta ve bavul tipi hidroelektrik üretim aygıtlarına kadar uzanıyor.
TEMSAN Genel Müdürü Fatih Öztürk, bir küme gazeteciye Ankara’daki Ar-Ge merkezlerini ve geliştirdikleri sistemleri tanıttı. Fatih Öztürk, genç bir mühendis takımıyla yaratıcı ve alanda gereksinimleri gidermeye yönelik sistemler geliştirildiğini vurgulayarak, güneş, biyoyakıt, hidroelektrik alanında geliştirdikleri tahlillerin seri üretimine hazırlandıklarını, başka yandan üretim yapmak isteyen firmalara da kapılarının açık olduğunu vurguladı.
Taşınabilir güneş gücüne dayalı pompa sistemi
TEMSAN’ın geliştirdiği ve karayolunda taşıma gerekliliklerinin dahi yerine getirildiği güneş gücüne dayalı sulama pompası sistemi dikkat çeken eserler ortasında yer aldı. MOBİTEM ismi verilen sistem, yer altı suyu ile sulama yapan çiftçilerin elektrik masraflarını ortadan kaldırıyor. Bir römorkun üzerinde yer alan ve gereksinim duyulduğunda çekilerek taşınabilen sistem, verimli güneş panelleriyle elde edilen elektrik gücüyle yer altı suyunu çekecek güçteki motorları çalıştırabiliyor. Sistem elektrik ürettiği için pompa dışında bağlandığı her aygıt yahut konut muhtaçlığını da çalıştırabiliyor. MOBİTEM’in geliştirilen birinci prototipi saatte 2,1 kWh elektrik üretebiliyor.
TEMSAN’ın geliştirdiği BİOTEM ismi verilen sistem ise kolaylaştırılmış ve her çiftçinin kurup kullanabileceği bir biogaz üretebiliyor. Hayvanların atıkları, başka organik atıkların kolay bir tankta depolanmasıyla ortaya çıkan gazın yakılabilir hale getirilmesini sağlayan sistemde, 3 büyükbaş hayvanın atığından 1 ayda 12 kg mutfak tüpüne muadil gaz elde edilebiliyor. Türkiye’nin farklı 10 vilayetinde kullanılan ve denenen sistemin seri üretime hazır olduğu kaydedildi.
BASTEM, millet bahçelerinde elektrik üretecek
TEMSAN’ın Ar-Ge çalışmalarından biri de taşıt yollarında, yaya yollarında kurulacak sistemlerle elektrik üretmeye imkan veren deneysel sistem oldu. BASTEM ismi verilen sistemde, karo büyüklüğündeki her bir kesimin altına konulan ve basıldığında dönme hareketiyle 0,03 watt güç üreten aygıtlar bulunuyor. Bu halde uzun bir yol ya da bir alanın altına döşenecek aygıtlarla kurulacak sistem toplamda değerli düzeyde elektrik üretebilecek. Prototip teknoloji ispatı nitelikli sistem üretildi. Birinci olarak millet bahçelerindeki yürüyüş, koşu, bisiklet yolu üzere bir alanda sistem kurulacak. Sistemin liseler, üniversiteler, birtakım yaya geçitlerine kurularak hem testi yapılacak hem farkındalık artırılacak.
Bakan Dönmez: Her yatırım Türkiye’nin geleceğine yapılıyor
TEMSAN’ın çalışmalarına yönelik bir kıymetlendirme yapan Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, TEMSAN’ın verimlilik ve yenilenebilir güce dayalı tahlillerin güç bağımlısı bir ülke olan Türkiye’de geleceğe yatırım nitelikli olduğunu vurguladı. Dönmez, “Bu alana yapılan her yatırım Türkiye’nin geleceğine yapılmış oluyor. TEMSAN’ın gelecekte gurur duyacağımız birçok işe daha imza atacağına inancımız tam. Buradaki genç mühendislerimizin heyecanı bizleri de heyecanlandırıyor. Bizim gayemiz sanayicimize yol göstermek. TEMSAN geliştirecek, talep olması halinde seri üretime geçilecek. Hepsinin tek hedefi güç ithalatını düşürmek ve dolasıyla cari açığı azaltmak. Tahminen küçük adımlar olarak görünebilir fakat bu adımların, aygıtların birbirinden bedelli olduğundan hiç kuşku etmedik” diye konuştu.
