Türkiye’nin 82 milyon nüfusu, 783 bin 542 kilometrekare yüzölçümü, üç kıtanın kavşak pozisyonunda bulunması ve üç tarafının denizlerle kaplı olması üzere özellikleriyle bölgesinde lojistik üssü olmaya aday ülkeler ortasında yer aldığını söyleyen Lojistik Derneği (LODER) Lideri Mehmet Tanyaş, ülkemizin TÜİK’e nazaran 2018 yılı itibariyle 3 trilyon 700 milyar 989 milyon TL GSYH sahip olduğunu söyledi.
Türkiye’nin lojistik kesiminin büyüklüğün ise 444 milyar TL olduğuna işaret eden Tanyaş, “Bu da GSYH’nın yüzde 12’sini oluşturuyor. Bu ölçünün yarısının lojistik dalı, öteki yarısının üretim ve ticaret şirketleri tarafından kendi imkanlarıyla gerçekleştirildiği öngörülüyor. Kelam konusu devirde TL bazında büyümeye, dolar bazında ise küçülme yaşandı” dedi.
GSYH’nın yaklaşık yüzde 12’sini oluşturan Türkiye lojistik kesiminin aşikâr başlı sıkıntılarının gündemdeki yerini koruduğuna işadet eden Tanyaş, şunları söyledi: “Bugün itibariyle yaklaşık yüzde 90 hisseyle Türkiye’deki yaygın taşıma çeşidini karayolu oluşturuyor. Kamyon bazında ferdî nakliyeciliğin yüklü olduğu dalda, eğitim seviyesi düşük, atıl kapasite yüksek ve filo yaşlı. Çok sayıda şirketten oluşan karayolu nakliyeciliğinde ölçek iktisadını yakalayamamanın yanında fiyat odaklı bir rekabet var. Birçok lokasyonda hür piyasa iktisadı kuralları bulunmayan dalda, liman ve demiryolu alt yapısında eksiklikler bulunuyor ve kombine nakliyat altyapısı kurulmuş değil. Ölçek iktisadının sağlanamadığı kesimde, liman ölçekleri de kâfi büyüklüğe sahip değil. Bu yüzden hava ve denizyolu nakliyeciliğine sağlanan ÖTV indirimi demiryolu nakliyeciliğine da sağlanmalı.”
“Günlük 1.6 milyon ton yükün yüzde 89’u karayoluyla taşınıyor”
Türkiye’de günlük taşınan yük ölçüsünün 1.6 milyon ton olduğunu, bunun yüzde 89’unun karayoluyla, yüzde 5’inin demiryoluyla, yüzde 6’sının ise denizyoluyla taşındığını anlatan Tanyaş, “Türkiye’de tartı olarak en çok taşınan eser cinslerini yüzde 24 ile maden ve mineraller, yüzde 20 ile besin ve yüzde 12 ile tarım, ormancılık ve balıkçılık oluşturuyor. Ağır yük taşıtlarının yüzde 39’u şahsa, yüzde 34’ü lojistik firmasına, yüzde 26’sı yükü gönderen ve yüzde 1’i ise yükü alan alıcıya ilişkin. Ağır yük taşıtlarının yüzde 57’si TIR ve kamyon-römork, yüzde 18’i üç dingil 10 teker kamyon, yüzde 17’si dört dingil 12 teker kamyon, yüzde 4’ü iki dingil altı teker kamyon ve yüzde 2’si üç dingil sekiz teker kamyonlar yapılıyor” halinde konuştu.
Lojistiğin nakliyatın yanı sıra depolama, gümrükleme, sigortalama, paketleme, katma pahalı hizmetler, sipariş, stok idaresi, muayene-gözetim faaliyetlerinin eş güdümlü yapılmasını gerektiren entegre faaliyetler kümesi olduğunun altını çizen Tanyaş, “TÜİK tarafından baz alınan NACE Rev. 2’ye nazaran lojistik bölümü, H kümesi altında ‘ulaştırma ve depolama’ olarak tanımlanıyor. H Kümesi; 49 (karayolu nakliyatı, demiryolu nakliyeciliği, boru sınırı taşımacılığı), 50 (suyolu taşımacılığı), 51 (havayolu taşımacılığı), 52 (taşımacılık için depolama ve destekleyici faaliyetler) ve 53 (posta ve kurye faaliyetleri) alt kümelerini kapsıyor. Yolcu nakliyatı faaliyetleri de bu alt kümeler altında yer alıyor” tabirini kullandı.
“Kısa vadede otomasyona yönelik kıymetli bir gelişme beklemiyoruz”
Türkiye Lojistik Master Planı’nın (TLMP) kesim için bir vizyon ve plan ortaya koyduğuna dikkat çeken Tanyaş, “Uluslararası ulaştırma koridorlarını Türkiye üzerinden birbirine bağlayan doğu-batı ve kuzey-güney akslı ulusal ulaştırma koridorları ihtiyacını ortaya koymanın yanında, lojistik merkezler için bilimsel kriter ve lokasyonlar tanımlıyor. Bu durum kesimin önünü görmesini ve yatırımlarını bu tarafta yapılmasını sağlayacak. Böylelikle aktiflik ve verimlilik artırılmış olacak” açıklamasında bulundu.
Öte yandan araç yenilemenin bilhassa memleketler arası taşımalar için bir mecburilik olduğunu kaydeden Tanyaş, “Ancak depolarda ölçek büyütme ve teknoloji yatırımlarının değeri kavransa da ekonomik zorluklar bu taraftaki yatırımları engelliyor. Lojistik kesiminin büyümesi ve yatırım yapması dış ve iç ticaretin artmasına bağlı. Bu nedenle kısa vadede otomasyon manasında fazla bir gelişme olmayacak” dedi.
