Başak Işık GÖKÇAM
Dünyanın en eski şehirlerinden biri olan İstanbul, milattan evvel 658 yılında Sarayburnu mevkiinde kuruldu. Birçok medeniyete mesken sahipliği yapan kent, su üzerine kurulu bir hayatla varlığını devam ettiriyor. İstanbul’un su yolculuğu üzerine çalışan İSKİ Strateji Geliştirme Daire Lideri ve aynı vakit İTÜ Etraf Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuğba Ölmez Hancı, denizler ile çevrelenen ama sakinlerine kent dışındaki su havzalarından su sağlanan İstanbul’un, dünya su kültürünün ve medeniyetinin de merkezi olduğunu hatırlatıyor. Kente su sağlamak için bulunan tahlillerin, İstanbul’un nüfusunun artmasına, artan nüfusun ise yeni tahliller üretilmesine sebep olduğunu belirten Ölmez, “Nüfus artışı ile bir arada süratli ve sistemsiz kentleşme, plansız endüstrileşme bunlara ek olarak iklim değişikliğinin tesirleri İstanbul’un su kaynaklarının sürdürülebilir idaresinin farklı bir perspektif ile ele alınmasını zorunlu kılmaktadır” dedi.
Dünyanın en kalabalık şehirlerinden biri olan İstanbul’da nüfus her geçen gün artmaya devam ediyor. Global ısınmanın verdiği yağışsızlık üzere temel meselelerden de görüleceği üzere kaynak sınırsız değil, sayı arttıkça da süratle tükeniyor. Su teminine dayanan klâsik su idaresi yaklaşımlarının kentlerin günümüz ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kaldığına vurgu yapan Prof. Ölmez, “Kentsel su idaresinde kullanılan klâsik yaklaşımlar, su arzını talebi, atık su arıtma tesisleri üzere değişkenleri denetim etmeyi ve belirsizlikleri azaltmayı hedefleyen büyük ölçekli merkezi bir altyapının planlanmasını temel almaktadır. İstanbul için evvelki periyotlarda içme suyu temini ve atık suların arıtılması alanındaki eksiklikleri gidermek amacıyla büyük ölçekli altyapı geliştirme çalışmalarına odaklandığı bir bakış açısına rastlanmaktadır. Fakat, günümüzde kentlerde karşılaşılan su sıkıntılarını çözebilmek için tüm su döngüsünün bir bütün olarak ele alınması gerekmektedir” diye konuştu.
Kent toplumlarının kentin su temin hizmetleri, atık su ve yağmur suyu idaresi üzere alanlarda gelecekte ortaya çıkabilecek belirsizlikler karşısında direnç geliştirilmesi konusundaki farkındalığı giderek arttığına dikkat çeken Ölmez, “Dirençlilik ve su idaresi alanında düzgünleşme sağlamak gayesiyle yürütülecek faaliyetlere temel teşkil eden şemsiye çerçeve olarak “Suya Hassas Şehir” kavramı tüm dünyada benimsenmeye başlamıştır. Suya Duyarlı Kent kavramı geliştirilirken suyun kentsel hizmetlerin çabucak hepsi için vazgeçilmez bir öge olduğu kabul edilmiştir. Suya Duyarlı Kent kavramı ile kentin su gereksinimlerini karşılayan bütünsel ve entegre su döngüsü idaresi temel alınarak, tıpkı vakitte yaşanabilirlik ile alakalı bir dizi fayda sağlamaktadır” dedi.
Yeşille maviyi bir ortaya getirelim
Suya hassas kentsel tasarımların değerine değinen Ölmez, doğal altyapıları kentin çehresiyle bütünleştirerek bunlara su iyileştirme fonksiyonları kazandırdığını ve tıpkı vakitte da estetik bir çevresel görünüm ve kent ısı adası etkilerini azaltma üzere ikincil yarar sağladığını söylüyor. “Bütünleşik iştirakçi arazi kullanımı, su planlaması, taşkına karşı direncin artırılmasına yönelik havza temelli yaklaşımların benimsenmesini sağlamakta, yeşille maviyi bir ortaya getirerek kentsel ayak izi içerisinde ekosistem ve rekreasyon alanları inşa etmektedir” diyen Ölmez, kentin her yerinde bulunan ve sulama faaliyetleri ile inşa edilen yeşil alanlarda eğlenen ve suyla ebediyen iç içe olan halka su hizmetleri sistemine de daha etkin biçimde katılma fırsatı sunduğunu ekliyor.
Halkın su ile kurduğu bağın, halkın aidiyet hissi ve kimlik duygusunu güçlendirdiği için, toplum içinde bu bahiste bir ahenk ortaya çıktığını söyleyen Tuğba Ölmez Hancı, “Yerel yönetimler, kentsel dizaynlarda özellikle meydan dizaynlarında, suyun güzelleştirici, ferahlatıcı ve temizleyici gücünden ilham alarak projeler geliştirmektedir” dedi.
Acilen uygulamaya geçilmesi gerek
Günümüzde dünya nüfusunun yaklaşık yarısının kentsel alanlarda yaşadığını ve bu oranın 2050’ye kadar üçte ikiye çıkacağının öngörüldüğünü söyleyen Tuğba Ölmez, “Kentlerde ağırlaşan nüfus ve mümkün iklim değişiminin tesiri göz önünde tutulursa, geleceğin kentlerinin sürdürülebilir ve sağlam olması ayrıyeten yüksek ömür standartlarını sağlayacak ögeleri içermesi kaçınılmazdır.
Bir İstanbullu olarak, kente ferdi ve kamusal olarak sunulan hizmet sırasında insanı ile çevreyi önceliklendirerek, hayatın her etabında suya hassas kent kavramını benimseyerek çalışmak gerekmektedir.
Bu gayeye ulaşmak için stratejiler oluşturulurken ortak akıl ile hareket edilmeli ve kentlerin gelecek sahipleri için yaşanabilir kent dizaynları acilen uygulamaya konmalıdır” teklifinde bulundu.
