Salgın ile birlikte artan etraf hassasiyeti markaların koleksiyonlarında sürdürülebilir eserlere daha fazla yer ayırmasını sağladı. Kimi markada sürdürülebilir olduğu argüman edilen eserlerin oranı yüzde 50’yi aştı ve bu durum bir pazarlama ögesi olarak da kullanıldı. Birbiri arkasına açıklanan taahhütler Avrupa’da kontrol kurumlarını harekete geçirdi. Kuruluşlar, kıyafetlerin sahiden belirtildiği üzere sürdürülebilirlik kriterlerini taşıyıp taşımadığına yönelik çalışma başlattı. Edinilen bilgiye nazaran 77 ülkede 4 bin 667 mağazaya ile dünyanın en büyük ikinci fast fashion devi olan İsveçli H&M’e etiketlerinde sunduğu sürdürülebilirlik kaidelerini tam olarak ispatlayamadığı için yüzlerce milyon dolarlık ceza kesildi. Bir diğer dev Fransız Decathlon da bu kontrolden nasibini aldı.
‘Reklamlar’ sonra erdi
İki zincir, tüketicileri daha net bir biçimde bilgilendirmeyi taahhüt etti ve etiketleri, mağaza içi bilgilendirmeleri yine düzenledi. Durumu gözlemlemek için her iki markanın da Türkiye mağazalarına yaptığımız ziyarette düzenlemelerin süratle hayata geçirildiğini gördük. Etiketler yine düzenlenirken duvarlarda yer alan sürdürülebilirlik reklamları da indirilmişti. Artık, izlenebilirliğin QR kod ile mümkün hale geleceği bir teknoloji ve regülasyon üzerinde çalışılıyor. İTHİB İdare Heyeti Üyesi ve Dokumacılık Kesim Konseyi Sürdürülebilirlik Komite Lideri Sultan Zirve, eylülde Hollanda’da düzenlenen sürdürülebilirlik doruğunda de değerli gündem hususlarından birinin bu mevzu olduğunu belirtti. Zirve, “Etiketlerde yer alan QR kodu ile eserde kullanılan pamuktan çalışanlara, boyahanesinden üretildiği yere kadar tüm süreçler izlenebilecek. Telaffuzda kolay lakin teknolojik manada önemli bir IT gerektiriyor. Hollanda bunun hem software’ini geliştirip hem de dünyaya satmak istiyor. Öbür ülkeler de var bunu yapmaya çalışan. Aşikâr bir evre kaydedilmiş. Lakin bir sonraki evre finansman. Çünkü bunları sağlamak için önemli de bir kaynak lazım. Lakin 1-2 yıl içinde bütün etiketler dönüşecek. Markalar bu kadar kolay sürdürülebiliriz diyemeyecek. Bunların önemli kontrolleri olacak. 2024’ten itibaren Yeşil Mutabakat kapsamında vergiler de geleceği için bu teknolojileri herkes kullanacak” dedi.
Regülasyon hazırlığı var
Zirveye katılan öbür bir isim de Ekoteks Laboratuvar ve Nezaret Hizmetleri A.Ş.’nin İdare Şurası Lideri Nilgün Özdemir idi. Özdemir, yakın gelecekte kıyafetlere takılan çipler ile eserlerin izlenebilirliğinin (Traceability) mümkün olacağını anlattı. Özdemir, “İzlenebilirliğini ispatlayamayana sürdürülebilir denilemeyecek” dedi. Özdemir, şu an bile tüketicilerin sürdürülebilir olduğu tez edilen esere yönelik dokümanları gittikleri mağazadan isteyebileceklerini belirterek, “Tüketici eseri gösterip ‘bana göster, doğrulat’ diyebilir. Şayet doğrulayamazsa marka onu kaldırtması gerekecek. Birçok marka eserlerinin sürdürülebilir olduğunu tez edip bunu ispatlayamadığı için bu etiketleri kaldırdı. Eserin izlenebilir olması lazım. Şu an bununla ilgili regülasyon hazırlanıyor. Bir standart oluşturulacak. Şimdilik tüketici satış noktalarından bunu talep edebilir” diye konuştu. Öte yandan İHKİB’in önümüzdeki hafta yani 10 Ekim Pazartesi günü gerçekleştireceği sempozyumda da bu husus kıymetli gündem unsurlarından biri olacak. Ekoteks işbirliği ile gerçekleştirilecek “2030’a gerçek dijitalleşen dokumacılık dünyasında sürdürülebilirlik” isimli aktiflikte 27 konuşmacı bu alanda regülasyonlar, hazırlıklar ve tahlil tekliflerini masaya yatıracak.
Sertifikasını alabilen reklamını yapabilecek
TGSD İdare Heyeti Üyesi Cem Altan, AB’nin kendi içinde belirli kriterler belirlediğini ve markaların da buna uymak zorunda olduğunu aktardı. Markalar bundan sonra ‘benim eserim sürdürülebilir’ diye reklam yapamayacağına dikkat çeken “sadece dönüşümlü ise organik pamuk kullandıysa yahut sürdürülebilir elyaflardan elde ettiyse ya da yeşil fabrikada üretim yaptıysa şayet belirlenen kriterlere uyuyorsa sertifika alıp o etiketi koyabilecek. Yoksa benim eserim sürdürülebilir diye reklam yapamayacak” dedi.
