Hüseyin GÖKÇE / ANKARA
Kamu kurumlarının bahisle ilgili inceleme başlattıkları öğrenildi. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), iç piyasada arz güvenliğini sağlamak ve bilhassa ekmek fiyatlarını denetim altında tutabilmek hedefiyle 2020 ve 2021 yıllarında ağır bir biçimde buğday ithalatı gerçekleştirmişti. TMO’nun bu ithal ettiği buğdayları piyasaya sübvansiyonlu bir biçimde arz ederek kıymetli bir misyon ziyanına katlanmak zorunda kaldığı biliniyor. Kamunun yurt içindeki buğday arz açığını kapatmak için ağır ithalat yaptığı bir ortamda birtakım fabrikaların mevzuata karşıt bir halde yerli buğday kullanarak ihracat yapmaları TMO’nun gerekenden çok daha fazla ve değerli buğday ithal etmesine ve bu nedenle de kamu ziyanının daha da yükselmesine neden oldu.
2021’de hesaplama tekniği değişti
TMO, ekmek fiyatlarında yaşanabilecek artışları denetim altına almak emeliyle un sanayicisine 2020 yılından beri sübvansiyonlu fiyatlardan tahsis buğdayı veriyor. TMO her firmaya vereceği tahsis buğday ölçüsünü o firmanın bir evvelki yıla ilişkin yurtiçine un haline getirdiği buğday ölçüsüne nazaran belirliyor. 2021 yılında TMO’nun firmalara vereceği tahsis buğday hesaplama sisteminin değiştirmesinin akabinde, firmaların yeni hesaplama prosedüründeki boşluklardan yararlanarak fazla buğday tahsisi aldıkları argüman ediliyor. Türkiye’de Dahilde Sürece Rejimi (DİR), uzun yıllardır hammaddenin evvel iç piyasadan kullanılıp ihracat gerçekleştirildikten sonra üretici firmaya gümrüksüz ithalat hakkı tanınması formunda işliyordu. Lakin 2018 Ağustos ayında başlayan TL’deki paha kayıpları sonucunda Ticaret Bakanlığı buğday unu ihracatçılarının Dahilde Sürece Müsaade Dokümanlarına bir ‘özel şart’ ekleyerek un ihracatı öncesi buğday ithalatını zarurî hale getirmişti.
İthalat olmadan ihracat yapanlar tespit edildi
Kamu, DİR kapsamında ithalat yapmaksızın ihracat yapan firmaları tespit etti. Lakin mevzuatta öngörülen yaptırımların firmalara uygulanmasına karşın gereğince caydırıcı bulunmaması üzerine Resmi Gazete’de 14.09.2022 tarihinde yayımlanan Dahilde Sürece Rejimi Bildirimi’nde yapılan değişiklik ile ‘özel şart’ ihlallerinin cezaları kıymetli ölçüde arttırıldı. Yapılan düzenlemeyle Bakanlıkça iç piyasa istikrarlarının korunması maksadıyla konulan evvelden ihracat yahut evvelce ithalat kuralını ihlal eden firmaya, birinci ihlalde 3 ay, 2 takvim yılı içindeki öteki ihlallerde ise 6 ay müddetle evrak düzenlenmeyeceği karara bağlandı.
