Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 yılına ait Yoksulluk ve Hayat Şartları İstatistikleri’ni açıkladı.

Geçen yıllarda yayımlanan maddi mahrumluk tarifi Eurostat tarafından revize edilerek tarifin içine toplumsal mahrumluk kriterleri de dahil edildi.

Maddi ve toplumsal mahrumluk oranı hesabında hane seviyesinde araba sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, meskenden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, konutun ısınma gereksinimini karşılayabilme ve yeni eklenen mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme durumu değişkenleri sorgulandı.

Geçen yıllarda maddi mahrumluk tarifine dahil olan çamaşır makinesi, renkli televizyon ve telefon sahipliği yeni tariften çıkarıldı.

Bu oran için fert seviyesinde yeni eklenen değişkenler ise eskimiş giysileri yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir kere tanıdıkları ile toplanabilme, fiyatlı boş vakit faaliyetlerine katılabilme, kendini güzel hissetmek için bir ölçü para harcayabilme ve ferdî maksatlı kullanım için internet sahipliği olarak belirlendi.

Söz konusu unsurlardan 13’ünün en az 7’sini karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan maddi ve toplumsal mahrumluk oranı, 2021 yılında yüzde 18,1 iken 2022 yılı anket sonuçlarında 1,5 puan azalarak yüzde 16,6 oldu.

Sürekli yoksulluk oranı yüzde 14

Dört yıllık panel bilgi kullanılarak hesaplanan daima yoksulluk oranı, muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına nazaran son yılda ve tıpkı vakitte evvelki üç yıldan en az ikisinde de fakir olan fertleri kapsıyor.

Bu çerçevede, 2022 yılı anket sonuçlarına nazaran daima yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,2 puan artarak yüzde 14 olarak hesaplandı.

Göreli yoksulluk oranı en düşük Gaziantep, Adıyaman, Kilis bölgesinde

İBBS 2. Seviye bölgelerinin her biri için muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’sine nazaran hesaplanan yoksulluk sonuna nazaran, gelire dayalı nispî yoksulluk oranı en yüksek bölgeler yüzde 15 ile TR62 (Adana, Mersin), yüzde 14,6 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) ve yüzde 14,3 ile TR31 (İzmir) oldu.

Göreli yoksulluk oranı en düşük bölgeler ise yüzde 3,7 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis), yüzde 6,3 ile TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli) ve yüzde 7,5 ile TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) olarak belirlendi.

Her 3 şahıstan biri yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında

Göreli yoksulluk, maddi ve toplumsal mahrumluk ve düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden mahrum olma durumu olarak açıklanan yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olanların oranı birinci defa bu yıl hesaplandı.

2022 yılı sonuçlarına nazaran fertlerin yüzde 32,6’sı yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında kaldı. Bu oran yaş kümelerine nazaran incelendiğinde, 0-17 yaş kümesinde yüzde 42,7, 18-64 yaş kümesinde yüzde 30,2, 65 yaş ve üstü yaş kümesinde ise yüzde 20,5 olarak kestirim edildi.

En fakirler okuryazar olmayanlar

Hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına nazaran, okuryazar olmayan fertlerin yüzde 27,7’si, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 24,4’ü, lise altı eğitimlilerin yüzde 13,8’i, lise ve dengi okul mezunlarının ise yüzde 7,8’inin fakir olduğu belirlendi. Yükseköğretim mezunları ise yüzde 2,6 ile en düşük yoksulluk oranına sahip küme oldu.

Kendilerine ilişkin bir konutta yaşayanların oranı yüzde 56,7 oldu

Oturulan konuta sahip olanların oranı bir evvelki yıla nazaran 0,8 puan azalarak 2022 yılında yüzde 56,7 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 27,2, lojmanda oturanların oranı yüzde 1,1, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 oldu.

Konutun izolasyonundan ötürü ısınamama en çok karşılaşılan konut ve etraf sorunu olarak belirlenirken, kurumsal olmayan nüfusun yüzde 33,6’sı konutunda izolasyondan ötürü ısınma sorunu ile sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri üzere sorunları yaşarken, yüzde 21,7’si trafik yahut sanayinin neden olduğu hava kirliliği, etraf kirliliği yahut başka çevresel problemlerle karşılaştı.

Taksit ödemeleri yahut borçları olanların oranı yüzde 59,4

Bir evvelki yıla nazaran konut alımı ve konut masrafları dışında borç yahut taksit ödemesi olanların oranı 4,3 puan azalarak yüzde 59,4’e geriledi. Nüfusun yüzde 6,2’sine bu ödemeler yük getirmezken yüzde 17,7’sine çok yük getirdi.

Hanelerin yüzde 59,6’sı meskenden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 41,5’i iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 31,1’i beklenmedik harcamaları, yüzde 20,4’ü meskenin ısınma muhtaçlığını, yüzde 65,4’ü eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.