Evrim KÜÇÜK
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında fırlayan güç fiyatları, iktisadın sıhhati için gösterge kabul edilen bakırın da geri vitese takmasına neden oldu. Avrupa’da bakır talebinin gerilemesi ve spekülatif yatırımların sürat kesmesi nedeniyle fiyatlar 2 ayın en düşük düzeyinde. Düşüşün sürebileceği ve fiyatların 2023’te iki yılın en düşük düzeyine inebileceği kestirimleri yapılıyor.
Bakır fiyatları, Londra metal Borsası’nda (LME) yaklaşık iki ayın en düşük düzeyine indi. 3 ay vadeli bakırın fiyatı ton başına 7.680 dolara kadar gerilerken, Aralık teslimatı bakır Comex’de pound başına 3.33 doları gördü.
Dikkatlar Çin’den Avrupa’nın talebine kaydı
Bakır fiyatları çoklukla yılda 25 milyon ton olarak iddia edilen global tüketimin yarısını oluşturan Çin’deki talebi izliyor. Lakin şu sıralar piyasanın odağı elektrik ve inşaatta kullanılan bakıra yönelik global talebin yüzde 15 ila yüzde 20’sini oluşturan Avrupa’da. Bölge, artan gaz ve elektrik fiyatlarıyla karşı karşıya. Avrupa Birliği, güç tüketimini azaltmak için üye ülkelere zarurî hedefl er koymaya yönelik tekliflerde bulundu.
Fiyatlar 6.600 dolara kadar düşebilir
İmalatı etkileyecek önlemleri yorumlayan Citi analisti Max Layton, “Talepte topyekun bir düşüş görmek az olurdu, lakin önümüzdeki 3-6 ay içinde Avrupa’da sanırım bunu göreceğiz” diyor. Layton, aralık ve Mart ortasında çok değerli bir mevsimsel fazla oluşacağı ve bunun bakırı ton başına 6.600 dolara düşürebileceği kestiriminde bulunuyor.
Macquarie analistleri de, bu yılki 162 bin ton açık veren bakır piyasasının gelecek yıl 691 bin ton fazla vermesini bekliyor. Global rafine bakır üretiminin 2023’te 26 milyon tonu aşacağı varsayımları yapılıyor. Macquarie analisti Marcus Garvey, “Çin dışındaki bölgelerde ekonomik görünümün, bilhassa de Avrupa’nın görünümünün, güç krizi nedeniyle kötüleştiğine dikkat çekiyor. Analist, “Çin’in diğer yerlerdeki yavaşlamayı telafi edebileceğini düşünmüyoruz. Önümüzdeki yıl stoklar oluşacağı kesin” diyor.
LME ve CME Group kayıtlı depoları ve Şanghay Vadeli Süreçler Borsası tarafından izlenen bakır stokları 189 bin ton civarında. Üreticiler, tüccarlar ve Çin’in elindeki üzere görünmeyen stokları kestirmek ise sıkıntı. Citi analistleri, Çin dışındaki görünmez stokların toplamda yaklaşık 500 bin ton olabileceğini düşünüyor.
Merkez bankaları resesyon korkusu yarattı
Saxo Bank’ın emtia stratejileri lideri Ole Hansen, “Makro görünüm endüstriyel metalleri epeyce sert vuruyor. Merkez bankalarının enfl asyonu denetim altına almak emeliyle iktisadın resesyona girmesine müsaade vermesi halinde fiyatlar daha da düşebilir. Fiyatların 15 Temmuz’da test edilen 20 ayın en düşük düzeyi olan 6.955 doları görmesi mümkün” açıklamasında bulundu.
Rio Tinto da ‘görünümün zayıf’ uyarısı yaptı
Dünyanın en büyük ikinci madencilik şirketi Rio Tinto’nun CEO’su da bakırın tedarik zinciri meseleleri ve yüksek enfl asyondan kaynaklanan baskılarla karşı karşıya kaldığı uyarısı yapıyor. CEO Jakob Stausholm, New York’ta yaptığı açıklamada, binalardan arabalara ve cep telefonlarına kadar her şeyde kritik olan metal talebinin enflasyondan etkilendiği yorumunu yaptı.
Uzun vadede ibre yeniden yükselişe dönecek
İçinde bulunduğumuz yılda bakır fiyatları beklenenden düşük seyrediyor lakin ileriki yıllarda fiyatlarda önemli bir artış olabileceği iddiaları yapılıyor. Fitch Solutions, içinde bulunduğumuz yıl için bakır fiyat öngörüsünü daha evvel öngördüğü ton başına ortalama 9.470 dolardan aşağı istikametli revize ederek ton başına 8.800 dolara çekti. Lakin kuruluş, 2026 yılına kadar yeşil iktisada geçiş kaynaklı talebin bakır piyasasını açık vermeye zorlayacağı ve fiyatları yükselteceğini düşünüyor. Fitch, metalin 2027’de mart doruğu 10.000 doların ve 2031’de 11.509 doların üzerinde seyredeceğini düşünüyor. Goldman Sachs da global bakır talebinin 2025 yılına kadar arzı geçmeye başlayacağını ve fiyatları mevcut düzeyinin iki katına çıkaracağını kestirim ediyor.
Rekorun %28 gerisinde
Rusya-Ukrayna krizinin başlamasından sonra arz telaşı nedeniyle bakır fiyatları 4 Mart’ta tüm vakitlerin en yüksek seviyesi olan ton başına 10.674 dolara yükseldi. Global makroekonomik tablo kötüleştikçe fiyatlar Nisan sonlarında keskin bir biçimde düşmeye başladı. Çin’de COVID kapanmaları ve artık de Avrupa’nın talebinde sert düşüş beklentisiyle fiyatlar doruğun yüzde 28 altına indi. Fed’in faiz artışlarının doları güçlendirmesi de, dolar cinsinden süreç gören bakıra yatırım talebini azaltıyor.
