Borsada son günlerde enflasyon rallisi yaşıyoruz

Burcu Göksüzoğlu / FİNANS SOHBETLERİ

Borsada son günlerde yaşanan yükselişin nedeni ne?

Öncelikle endekste olumlu bir havamız vardı. Birkaç haftadır 3600’ün üzerine yükselemiyorduk. O denli bir hava olmuştu lakin tekrar de düşüşler olmuyordu, satışlar yoktu. Daima şu yorumu yapıyoruz yani, tamam endeks yükselemiyor da Türkiye’de şu anda pay senedinden öbür enflasyona karşı gidebileceğiniz alternatif bir yatırım alanı yoktu. Bu borsanın yükselişinin en kıymetli gerisinde yatan bir sebep. Gerçekten bu endeksin düşüşünü de önledi. 3600’ün üzerine atamadık lakin aşağıya da inemedik. Sıkışan endeks üst taraflı bir sıçrama halinde hareket etti. Bankalardan geçen hafta cuma günü asıl birinci sinyali aldık. Şu anda sert ve agresif bir biçimde bankalarda bir hareket var. Borsa endeksi tarihi tepelerde. Teknik olarak 4100-4200’de bir gaye var, muhtemelen olacak. Şu anda bankaların yükselmesinden daha olağan bir durum olamaz. Hem endekste bir yıldır çok önemli bir ralli var. Ve bu rallinin içerisinde bankalarda ağustos eylül hareketleri hariç o denli çok kıymetli hareketler yoktu. Meğer net kar olarak çok önemli artışlar var. Takipteki alacaklar oranında düşüşler var, net faiz marjı olarak yükseliş var. Net kar olarak aslında bu çeyrek için de çok çok güçlü karlar o tarafta alacağız. Bankaların aslında temel olarak, değerleme olarak yükselmelerinden daha olağan bir durum yok. Eylül ayı yükselişinin de biz birinci başta bu türlü bir hareket olduğunu zannetmiştik lakin bizim bir yıl daha beklediğimiz bir yükselişi bir ayda yapması çok fevkaladeydi yani inanılmaz bir olağan dışılık oranı vardı. Hakikaten sonrasında neler olduğu da anlaşıldı. Şu anda daha sağlıklı hareket var. Borsa İstanbul’un getirdiği kimi uygulamalar vardı biliyorsun vadeli süreçlerde. O uygulamaların da yararını şu anda görüyoruz. Geçen sefer çok az süreç hacmiyle oluyordu. Şu andaysa hacimli bir yükseliş var ve genele yayılmış bir yükseliş var.

GIDA PERAKENDESİ ÖNE ÇIKACAK

Borsada gözler üçüncü çeyrek bilançolarında. Hangi kesimler öne çıkacak?

Bankalarda çok güzel karlar olacak. Havacılıkta güçlü karlar alacağız, bununla birlikte perakende şirketlerinde, besin perakendesinde bilhassa âlâ sayılar olacak. Perakende olup da besin dışı olanlarda mesela bir giysi kesimi olabilir. Vakko, Teknosa üzere firmalar var. Bunlar da zira perakendede ve hizmet dalı olarak işe dönüyorlar. Migros’ta, BİM’de, Şok Marketler’de güçlü karlar alacağımızı varsayım ediyoruz. Hizmetle çok iç içe girmiş bir bölüm olarak kağıt ve ambalaj bölümü son iki çeyrektir çok güçlülerdi, tekrar güçlü sayılar alacağımızı bekliyoruz. Gıdayı üretenlerde yeniden güçlü sayılar var. Mesela bir Konfrut Besin, Yayla Besin, Hektaş bu şirketlerde tekrar hoş sayılar olabileceğini öngörüyoruz. Güçler, güç fiyatları hala çok yüksek inanılmaz cirolar var ve bu cirolar hala devam ediyor. Güç şirketlerinin net karlılıkları yeniden güçlü olacak bunların içinde de yenilenebilir güçlerde de yeniden daha uygun, daha müspet ayrışmalar olabilir diye bir beklentimiz var. Bunun haricinde petrokimya dalında TÜPRAŞ’ta çok uygun, çok çok güçlü bir net kar olabileceğini varsayım ediyoruz ancak mesela PETKİM’de bir baskı olabilir. Bilançoda NAFTA’ya itilen makasları çok zayıfladı. O nedenle zayıf bir çeyrek bilanço olabilir. PETKİM’de şayet bu oluyorsa SASA ve AKSA’da da olabilir mi, sanki diye de bir kaygı var. O taraf için de olabilir. SASA biraz daha düzgün yöneten ve daha farklı bir iş yapan bir firma, AKSA da o denli o yüzden hani PETKİM’deki olumsuz etkilenme kadar bu şirketlerde olumsuz bir etkilenme olmayabilir.

SATAMAMAYA BAŞLARLARSA O SIKINTI

BİST100’de bundan sonrası için takip edilmesi gerekli kritik düzeyler neler?

Geleneksel yılsonu rallisi olur mu? Klâsik yıl sonu rallisi yaşanır mı bilmem ancak biz aslında bir ralli yaşıyoruz. Enflasyon rallisi bu. Enflasyonla birlikte yaşanan bir ralli, nominal bir ralli, bizim buna verdiğimiz isim bu. Bir ülkenin iktisadı için, o ülkede yaşayan insanların satın alma güçleri için çok güzel şeylerden bahsetmiyoruz elbette. Keşke enflasyon en az seviyede olsa ve gerçek olarak katma kıymetli bir büyüme olsa. Bu daha da âlâ olur ancak şu anda bir enflasyon süreci içinde yaşadığımız için bu yorumları yapıyoruz. Buradan şu sonuç çıkmasın, hocam işte enflasyon o vakit daima bu türlü olsa da borsa daima yükselse. O denli bir şey yok, şu anda biz nominal bir ralli yaşıyoruz. Borsa, dolar bazında 200 dolarların üzerine yerleşebilirse ve üst gerçek giderse işte o gerçek manada bir getiriye yanlışsız gidecek. Lakin enfeksiyon var ve şirketler fiyat artırıyorlar ve bu fiyat artırmaların karşın satabiliyorlar. Bilançolar büyüyor zira enflasyonla ve bu büyümenin sonucunda da pay fiyatı artıyor. Yaşadığımız olay bu. Satabildiği surece külfet yok. Bu daha gidecek üzere görünüyor. Fakat satamamaya başlarlarsa, tüketim artık güzelce yavaşlarsa, artan fiyatlar tüketiciyi yıldırmaya başlarsa ve tüketimde bir durma yahut yavaşlama olursa, işte o vakit şirketler de kar edememeye başlayacaklar. Kar edemiyorsanız da borsa yükselmez, düşer. O da bizim için kıymetli bir risktir. Üçüncü çeyrek bilançoları güçlü gelecek lakin şirketlerde son çeyrek bilançolarını biraz da bu açıyla inceleyeceğiz. Bir de en değerli sebebimiz, bugün payını satan birisinin gidebileceği yani kendi parasını enflasyona karşı korumak için yatırabileceği bir adres yok. Bunlar alışılmış hepsi birden bir ortaya gelince de bize de bir ralli çıkıyor.

Cezaların artık korkutucu düzeyde olmasında yarar var

Borsada dolar bazında bir ralliyi ne tetikleyebilir?

Şu anda 208 düzeyindeyiz dolar bazında. Türkiye’nin risk algısı CDS’i düşürebilecek ve bunun da sonucu olarak Türkiye’ye inanılmaz bir sıcak para, bir portföy akışının önünü açabilecek bir gelişme olursa işte o vakit endekste dolar bazlı olarak da üst gideriz. 500 dolar ya da 5 cent düzeyi olarak tabir ettiğimiz ki o da 9 binlere falan isabet eder. 9 bin olmazsa bile 400’ler var ortada o da herhalde 7500’li endekslere falan isabet eder. Bu türlü çok garip olağandışı bir ralli yaşarız açıkçası. Fakat o denli bir durum şu an için yok zira dünyada portföy yatırımı yapan büyük fonlar, büyük para yöneticileri Türkiye’nin uyguladığı siyasetin Ortodoks olmadığı için faydalı olmayacağını düşünüyorlar. Bu türlü bir fikre sahip olduğu için de giriş yapmıyorlar. İkinci sebebi de hem S&P olsun hem Fitch olsun oralarda kredi notlarımız çok çok aşağıda. Notumuzu birkaç gözden geçirme sonunda artacağına yönelik bir algı vardır, oluşur. O da etkileyebilir, ancak şu anda bunlar mevcut değil. Bir de doğal seçim sathına girdik. Bu belirsizlik yaratan bir faktör. Bu da yabancıların Türkiye’ye girişini şu anda engelleyen üçüncü etmen.

Yerli yatırımcının fiyatlama davranışları biraz daha mı farklı? Nasıl?

Daha farklı oldu fakat alışılmış hepsinde değil. Yani yerlilerin içerisinde bir yatırım fonu, yatırımı yapanlar var. Uzun vadeli borsa yatırımı yapanlar da var ve sayımız giderek artıyor. Görüntüler, yayınlar yaparak bu şahısları daha çok artırıyoruz. Buna da ben çok mutlu oluyorum. Ancak bunların haricinde bu türlü çok kısa vadede çok süratli sonuç almak isteyenlerde var. Bunlar toplu bir halde daha sığ olan paylara girdiklerinde ani ve üst agresif hareketlere de sebep oluyorlar. Daha bir şirket sevdalısı olma hareketleri de var onları da izliyoruz. Bu ortada şunu da söylemek isterim yüzde 30 yabancı oranı şu anda bizim elimizde çok kıymetli de bir silah olmuş oldu. İlerde notumuz artar ve yabancı portföyler Türkiye’ye şayet giriş yaparsa borsada bu sefer inanılmaz bir yükseliş hareketi yaşarız.

Borsada manipülasyon sonrası alınan tedbirler riski büsbütün bitirdi diyebilir miyiz? Daha ne tedbir alınmalı?

Şu anda en azından VİOP tarafında adımlar atıldı. VİOP’la ilgili daha ne üzere tedbirler alınır, güya gereği yok üzere duruyor. VOP’taki hisse senetlerinin toplam durum büyüklükleri destek varlığın halka açık piyasa pahasının yüzde 50’si kadar olacak bundan sonra. Evvelden yüzde 100’üydü. Orayı daha da aşağıya indirdiler. Bir kişi bir firmanın yüzde 2’sinden fazlasını alamayacak üzere şeyler var. Bunlar bence kâfi, bundan sonra tahminen olayın SPK mevzuatı ayağı olabilir. İkincisi Türk Ceza Kanunu ayağı olabilir. Cezaların artık gerçekten korkutucu biçimde olmasında yarar olabilir. Amerika’da insanları yıllarca mahpus yatırıyorlar. Sermaye piyasaları nitekim yalnızca Türkiye için değil bütün ülkeler için çok değerli. Bugün Amerika üzere Avrupa üzere gelişmiş olan ülkelerin artlarında çok güçlü sermaye piyasalarının yattığını görüyoruz. Ülkede tasarruf oranının artmasında, insanların ulusal gelirden aldıkları hisse oranının artmasında sermaye piyasalarının çok çok büyük bir kıymeti var. Amerika’da nüfusun yüzde 55’lik bir kısmı pay senedi sahipliğine sahip. Japonya’da da bu çok yüksektir. Lakin bizde yalnızca yüzde 3’ler düzeyinde. Giderek artıyor. Benim de bir hayalimdir bu; Türk beşerinin büyük bir kısmı borsada yatırım yapan, borsadaki büyük şirketlerde paydaşlığı olan, kızının oğlunun okulunu ortak olduğu şirketlerinden aldıkları temettülerle ödeyen, kendi ülkesinin şirketine yatırım yapan bir millet, bu çok çok kıymetli. Bu yolda yavaşta olsa gidiyoruz. Doğal bunların olabilmesi için de itimat sağlanması lazım. İnancın sağlanması için de daha güçlü regülasyonların devam etmesinde yarar var elbette ki.