Merkez Bankası (TCMB) döviz cinsinden mevduat için menkul değer tesis oranını yüzde 3’ten yüzde 5’e çıkarırken 2023’ten itibaren TL mevduatın toplam içindeki hissesi yüzde 50’nin altındaki bankalar için oranı yüzde 12’ye kadar artabilecek kademeli bir düzenlemeye geçti. Bankacılar düzenlemenin döviz mevduatı caydırmayı, TL mevduatın hissesini artırmayı hedeflediğini belirtirken birinci tesir olarak bankalar önümüzdeki üç ayda 88 milyar TL daha Hazine tahvili tutmak zorunda kalacaklar. Düzenleme değişikliği birinci tesir olarak 10 yıllık gösterge tahvilde bileşik getirinin neredeyse iki tam puan düşmesine neden oldu. Karar öncesi evvelki gün yüzde 13,12 olan bileşik getiri dün sabah yüzde 10,40’a kadar geriledi.
Yeni düzenleme, evvelkilere paralel olarak uzun vadeli ve sabit kuponlu tahvilleri müspet ayrıştıracak. Düzenleme sonucu bankaların tutması gereken tahvil ölçüsü 80 milyar TL ile 100 milyar TL ortasında değişebilecek. Bankaların tutması gereken tahvillerin dağılımı düzenleme öncesine benzeri halde gerçekleşirse 88 milyar TL meblağında tahvil tutmaları gerekecek. İlgili meblağ kasım, aralık ve ocak aylarında üç kerede tutulacak.
TL mevduatın hissesi yüzde 50’ye çıkarılmalı
Öte yandan TCMB önümüzdeki yıl için döviz mevduatın TL’ye dönüş sistemini de değiştirdi. Dövizden TL’ye dönen meblağa ait belirlenen oransal hedefl er yılsonunda ortadan kalkacak. Önümüzdeki yıldan itibaren bankalar TL mevduatın mevcut durumda yüzde 46-47 olan oranını yüzde 50’ye çıkarmazlarsa ek tahvil tutma yükümlülükleriyle karşılaşacaklar.
7 puan ek menkul değer tesisi TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesine nazaran gerçek ve hükmî kişi için başka ayrı yüzde 50 altında kalan bankalar için uygulanacak. Bu düzenleme daha evvel dövizden TL’ye dönüşüm oranı yüzde 50’nin altında kalan bankalar için 7 puan ek menkul değer tesisi idi. Bu da oranı tutturamayan bankalar için yüzde 12 menkul değer tesisi manasına geliyor.
TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesine nazaran gerçek ve hukuksal kişi için farklı ayrı yüzde 50-60 bandında kalan bankalar için ise 2 puan ek menkul değer tesisi uygulanacak. Bu düzenlemeye nazaran önümüzdeki yıl TL hissesi yüzde 60 üzeri bankalarda ise oran yüzde 5 kalacak.
Reuters’ın hesaplamalarına başvurduğu dört bankacı da yüzde 50’ye yükselmesi istenen TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesinin eylül sonu prestijiyle gerçek bireylerde yaklaşık yüzde 46, hükmî şahıslar için yüzde 47 seviyesinde olduğunu kestirim ediyorlar.
Katılım bankalarında 5-10 puan daha düşük
Bir bankanın döviz masası işlemcisi, “7 puan ek tahvil yüksek bir yükümlülük. Münasebetiyle TCMB bu düzenleme ile önümüzdeki yıl için bankaların mevduatının en az yüzde 50’sinin, mümkünse yüzde 60’ının TL olmasını istemiş görünüyor” dedi.
Bankacılar iştirak bankacılığında bu oranların bölümden 5-10 puan ortası daha düşük olduğuna da dikkat çektiler. Bankacılar bu düzenleme ile iştirak bankacılığında yüzde 12 yerine yüzde 5 tahvil yükümlülüğünü tutturmasının en azından önümüzdeki yılbaşı prestijiyle gerçekleşeceğini düşünmüyorlar.
TCMB’den yapılan yazılı açıklamada, “Menkul Değer Tesisi uygulamasında yapılan değişiklik ile menkul değer tesis oranı yüzde 5 olarak güncellenmiştir. Dönüşüm oranı yerine 2023 yılı başından itibaren TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesini temel alan hedefl ere nazaran menkul değer tesisi uygulamasına geçilmektedir. Yılın geri kalanında ve 2023 yılında da liralaşma stratejisi kapsamında adımlar atılmaya devam edilecektir” denildi. TCMB Resmi Gazetede yayımlanan “Menkul Değer Tesisi Hakkında Bildirimde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”de yer alan değişiklikleri basın duyurusu ile de açıkladı. Döviz cinsinden mevduat için menkul değer tesis oranı yüzde 3’ten yüzde 5’e çıkarılması 28 Ekim tarihinde gerçekleşecek. REUTERS
