Şebnem TURHAN
Merkez Bankası ekim ayı Para Siyaseti Konseyi (PPK) toplantısında 100 baz puanlık beklentilerin üzerinde 150 baz puan daha indirim yaptı ve siyaset faizini yüzde 12’den yüzde 10,5 düzeyine çekti.
PPK kararında şuranın takip eden toplantıda da benzeri bir adım atıldıktan sonra faiz indirim döngüsünün sona erdirilmesini gündemine aldığı belirtilerek kasım toplantısında faizin yüzde 9 ile tek haneye çekileceği iletisi verildi.
Merkez Bankası ağustos ve eylülde 100’er baz puanla başlayan ve ekimde 150 baz puana çıkan faiz indirim döngüsü bankaların TL mevduat faizlerine direkt tesir ediyor. Hem kur muhafazalı mevduat hem de TL mevduat faizleri de 150 baz puan gerileyecek ve bankacılık kaynakları da bunun Merkez Bankası tarafından TL mevduat oranına getirilen amacın tutturulmasının çok daha güçleşmesine neden olacağına dikkat çekti. Bu da bankaları daha fazla devlet tahvili almaya yöneltecekken Merkez Bankası indirimiyle birlikte Hazine’nin de tek haneli borçlanmasına ön ayak oldu.
Yüzde 80’i aşan enflasyona karşın bankalara mecburî hale getirilen tahvil alımları sayesinde 10 yıllık gösterge tahvil faizi de yüzde 11’in altında seyrediyor. Büyümeyi ve istihdamı önemsediğini ve finansal şartların bunun için kritik değerde olduğunu belirterek faiz indirimi yaptığını belirten analistler Hazine’nin de düşük faizli fonlanmasının da Merkez Bankası’nın dikkat çektiği büyümeye takviye vereceğini lisana getirdi.
KKM için verilecek faiz yüzde 13,5’e inecek
Merkez Bankası son üç ayda 350 baz puan indirim yaparak siyaset faizini yüzde 14’ten yüzde 10,5’e çekti. Merkez Bankası’nın indirimleri bankacılık kesiminde mevduat faizine direkt yansıyor. Mevduat faizleri de 150 baz puan düşüş yaşanması bekleniyor. Kur muhafazalı mevduata verilen faiz de siyaset faizinin 3 puan üstü olabiliyor bu da indirim sonrası KKM için bankaların verdiği faiz oranının yüzde 13,5’e düşeceğini gösteriyor. Bankacılık uzmanı Merkez Bankası’nın üst üste indirimleriyle gerileyen düşük mevduat faizi ve kamu tarafının yaptığı satışlarla yatay seyreden dolar/TL nedeniyle kur muhafazalı mevduata da ilginin azalacağını lisana getirerek TL mevduatı bankaya almanın artık çok güç olduğunu vurguladı.
Yüzde 80’i aşan yüksek enflasyon ortamında bankaları haftalık repo faizi olan siyaset faiziyle düşük maliyetli fonlayan Merkez Bankası, bilhassa ticari kredi faizlerinin düşürülmesi ve TL mevduatın hissesinin artırılması için üst üste ek sabit kuponlu tahvil tutmayı zarurî tutan adımlar attı. Bankaların TL mevduatta yüzde 50-60 hududunu tutturmasının sıkıntı olduğuna dikkat çeken bankacılık kaynakları bilhassa indirimle birlikte düşen mevduat faizleriyle çok daha güç olacağını vurguladı. Bu nedenle yeniden bankaların devlet tahvillerini düşük faizden almak zorunda kalacağına işaret eden bankacılık kaynakları tam bir kapalı devre biçiminde sistemin işlediğine de dikkat çekti. Merkez Bankası’nın indirimle bütçe tarafının fonlanmasını da amaçladığını söyleyen bankacılık uzmanı sistemin kendi içinde swapla para verip TL tarafında tahvil aldığını ve kapalı devre olarak sürdüğünü vurguladı.
UZMANLAR MERKEZ BANKASI PPK KARARINI NASIL YORUMLADI
■ HAZİNE’NİN YENİ TAHVİL İHRACINA MUHTAÇLIĞI VAR
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat: Merkez Bankası keşke toplantıda faizi direkt tek haneye indirseydi de artık tek haneyi konuşmayı bıraksaydık. Türkiye’de artık piyasa düzeneği tam olarak çalışmadığı için faizin yüzde 10,5 yahut 9 olmasının hiçbir değeri yok. Faiz indirimi kredi faizlerine yansıması olmuyor zira kredi kanalını kapatmış durumdayız. Yani bir yandan gevşek para siyaseti var bir yandan da sıkı para politikayı uyguluyoruz. Siyaset faizi sembolik bir faiz alınan makroihtiyati tedbirler daha değerli. Bu politikayı oluşturanlar bankaların mevduat toplamasına muhtaçlık olmadığını da görüyordur nihayetinde kredi verilmediği için mevduatı ne yapacak bankalar. Hazine’nin de bu yüzden yeni tahvil ihracına gereksinimi var. TL mevduat oranını tutturamayacak olan bankaların Hazine tahvillerine bugünkü toplam mevduat büyüklüğü dikkate alındığında 80 milyar liralık daha talebi olacak. Ve Hazine’nin elinde bu kadar bono yok. Yine ihraca gitmek zorunda kalacak.
■ TAHVİL FAİZLERİNDE GERİLEMEYİ DESTEKLİYOR
Gedik Yatırım Baş Ekonomisti Serkan Gönençler: TCMB büyüme önceliğini koruyor, kasımda tek haneli siyaset faizi kuvvetle mümkün. Açıklama metninde dış talepteki azalmaya dikkat çeken TCMB 150 bazpuanlık faiz indiriminin münasebetini açıklarken, global büyümeye yönelik belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin daha da arttığı bir periyotta sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal şartların destekleyici olması kritik değer arz ettiğine vurgu yapıyor. Buna nazaran, TCMB’nin büyüme önceliğini koruduğu görülüyor. TCMB nakdî transfer düzeneğinin aktifliğini destekleyecek araçlarını güçlendirmeye devam edeceğini belirtmeye devam ediyor. Buna nazaran, enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeylere rağmen, TL tahvil faizlerindeki aşağı istikametli baskılanmanın da devam edeceğini söyleyebiliriz. TL tahvil faizlerindeki bu düşüş, önümüzdeki devirde genişleyici maliye siyaseti konusunda hükümetin elini de rahatlatabilir. Ticari kredi faizlerinin makroihtiyati önlemlerle referans faiz oranına endekslendiği dikkate alındığında, ticari kredi faizleri de %19,0 civarı düzeylerden önümüzdeki günlerde %17,0 civarı düzeylere gerileyebilir.
■ ENFLASYON KONUSUNDA YENİ BİR ŞEY SÖYLEMİYOR
İş Yatırım Ekonomisti Dağlar Özkan: TCMB, indirim döngüsünü piyasanın hali hazırda fiyatladığı %9,0 düzeyinde sonlandıracağını ima ederek piyasa beklentilerini destekliyor. Merkez Bankası faiz indirim döngüsünün ardındaki temel gerekçeyi dış talep kaynaklı iktisadi faaliyette ivme kaybı olarak açıklamaya devam ediyor. Ekim toplantısına dair basın duyurusu, kasım ayına yönelik yönlendirme haricinde, ağustos ve eylül metinlerine çok benziyor. Makro ihtiyati uygulamalara yönelik açıklamalarda rastgele bir değişiklik görülmüyor. Merkez Bankası enflasyon konusunda da yeni bir şey söylemiyor. Global barışın tesis edilmesi ile dezenflasyon sürecinin başlayacağı bir sefer daha tekrar ediliyor. Yılsonu Dolar/TL kuru varsayımımızı 20,00 TL olarak koruyoruz. Cari istikrarın bozulduğu, portföy çıkışlarının sürdüğü ve dış borç servisinin arttığı periyotta TL’deki nominal bedel kaybının bir ölçü hızlanacağına ve bunun dış ticaret istikrarı açısından olumlu olacağına inanıyoruz. Lakin 2021 kışına benzeyen intizamsız kur şoku beklemiyoruz.
■ 2023 BİRİNCİ ÇEYREKTE 2 PUANLIK İNDİRİM ALANI
InvestAZ Yatırım Araştırma Yöneticisi Dr. Tuğberk Çitilci: Merkez Bankası’nın söylemi kasım toplantısı için de 150 baz puanlık faiz indirimiyle siyaset faizinin %9 düzeyine ulaşılması ve faiz indirimlerinin 2022 yılı için sonlandırılması baz senaryo olarak yer almaktadır. Bu bağlamda TCMB, aralık toplantısını pas geçerek, Avrupa Bölgesi ekonomik aktivite, sakinlik ve ihracat dinamiklerini izleyerek 2023 yılı birinci çeyrek için şartlara bağlı senaryosunu oluşturacaktır. Bu bağlamda TCMB, 2023 yılı birinci çeyreğinde 200 baz puanlık bir indirim alanına sahip olabilir.
■ DÜŞEN FAİZLER AÇIK FİNANSMANINI KOLAYLAŞTIRIYOR
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu: TCMB kararı beklenenden yüksek bir indirim olsa da sürpriz değil. Son gelen kararla beklediğimiz yüzde 9 siyaset faizinin Kasım ayında gerçekleşeceğini görüyoruz. TCMB faiz kararlarının döviz kurları, kredi genişlemesi ve hasebiyle enflasyon üzerinde tesirde bulunmasını bekleriz. Geldiğimiz noktada para siyasetinin nötr hale geldiğini görüyoruz. Döviz kurları makro ihtiyati siyasetler, liralaşma ve rezerv siyasetiyle yönetilmeye çalışılıyor. Ödemeler İstikrarı net yanılgı ve noksan kalemi kurlar üzerinde hayli belirleyici oluyor. Muhtemelen bir müddet daha devam edecektir. Faiz indirimine karşın kredi genişlemesinin güçlü olmadığını görüyoruz. KGF paketleri Merkez Bankası faiz indirimleriyle kredi büyümesini tekrar başlatabilir. Düşen faizler in en somut sonuçlarından birisi Hazine’nin borçlanma maliyetlerinin düşmesi ve muhtemel bütçe açıklarının finansmanının kolaylaşması oluyor. Merkez Bankası’nın vurguladığı barış ortamı umarız en kısa müddette gerçekleşir. Buna bağlı olarak enflasyonu sorumlu tuttuğumuz güç ve global besin fiyatlarında son aylarda değerli gerilemeler olduğunu unutmayalım. Enflasyonun nedenlerini uygun tespit etmemiz gerekiyor. Sonuç olarak, enflasyon yükselirken para siyasetini gevşetmeye devam etmek orta vadeli enflasyon risklerini artırıyor.
İndirim döngüsünün sona erdirilmesi gündeme alındı
Merkez Bankası ekim ayı PPK karar metninde yılın ikinci yarısına dair öncü göstergelerde zayıflayan dış talebin tesiriyle büyümedeki yavaşlamanın sürdüğüne işaret ettiğini belirterek “Kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının hedefine uygun biçimde iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Ayrıyeten, son periyotta bariz formda açılan politika-kredi faizi makasının ilan edilen makroihtiyati önlemlerin katkısı ile geldiği istikrar yakından takip edilmektedir. Konsey, nakdî transfer sisteminin aktifliğini destekleyecek araçlarını güçlendirmeye devam edecektir” denildi. Faiz indirimi ticari kredi faizlerindeki azami oranda da düşüş yaratacak.
Merkez Bankası dezenflasyonist süreci global barışın sağlanmasıyla başlayacağını yinelerken metinde şu noktalar dikkat çekti: “Azalan dış talebin toplam talep şartları ve üretim üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir. Global büyümeye yönelik belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin daha da arttığı bir devirde sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından fi nansal şartların destekleyici olması kritik değer arz etmektedir. Bu çerçevede Konsey, siyaset faizinin 150 baz puan düşürülmesine karar vermiştir. Konsey, takip eden toplantıda da emsal bir adım atıldıktan sonra faiz indirim döngüsünün sona erdirilmesini gündeme almıştır. TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Kıymetlendirme süreçleri tamamlanan kredi, teminat ve likidite siyaset adımları para siyaseti transfer sisteminin aktifliğinin güçlendirilmesi için kullanılmaya devam edilecektir.”
