Hilal SARI

Danimarka merkezli konteyner nakliyatı devi Maersk, Ukrayna Savaşı’nın başından bu yana rekor kâr elde eden güç devlerini global tedarik zincirlerinde pak güçlere geçiş sürecini engellemekle suçladı. AP Moller-Maersk karbonsuzlaşma yöneticisi Morten Bo Christiansen, FT’ye verdiği demeçte “Küresel tedarik zincirlerinde pak güçlere geçişiçin güç şirketleri tarafından engellendiğini” söyledi ve güç devlerini gemicilik şirketlerine daha fazla etraf dostu yakıtı erişilebilir fiyatlardan sağlaması için davet yaptı.

Yılda 12 milyon konteyner taşıyan ve dünyanın en büyük konteyner nakliyatı şirketi olan Maersk, Christiansen’in yaptığı açıklamalara nazaran sıfır karbon gemilerinin muhtaçlığı olan yeşil metanole erişememe riskiyle karşı karşıya. Bu yakıt da petrol şirketleri tarafından üretiliyor fakat Christiansen petrol şirketlerinin yeşil metanolü gemicilik şirketlerine kabul edilemeyecek fiyatlardan satmaya çalıştığını belirtiyor. Ülkeler ortasındaki mal ticaretinin yüzde 80’ini taşıyan denizcilik şirketleri karbon emisyonlarının da büyük bir kısmından sorumlu ve en büyük oyuncu Maersk 2040 itibariyle sıfır karbon emisyonu amacı koydu. Lakin bu amacına erişebilmek için 2030 itibariyle yılda 5 milyon ton yeşil metanole gereksinimi var. Ama şirket üretim hızlanmazsa gereksinimi olan bu metanolün tedarik edilemeyeceği görüşünde. “Bugün yakıtımızı petrol şirketlerinden alıyoruz. Fakat bize yeşil metanolü kabul edebileceğimiz bir fiyattan vermiyorlar. Mevcut tedarikçinizin yeni yakıt bulmanıza yardımcı olacağını beklersiniz. Lakin şimdiye kadar bu türlü bir dayanak verilmedi” diye konuşan Christiansen yeşil metanole alternatif olarak kullanabilen yeşil amonyakın da 2030’a kadar ölçeklendirilmiş hacimlerde üretilmesini beklemiyor: “Kısa vadede tek seçenek var: Metanol işe yaradığını gördüğümüz tek seçenek.”

Havacılık bölümünde de Airbus üzere uçak üreticileri sürdürülebilir havacılık yakıtlarının üretiminin artması için güç devlerinin harekete geçmesi gerektiğini söylüyor. Geçtiğimiz haftalarda DÜNYA’ya konuşan Airbus Avrupa Lideri Wouter Van Wersch havacılık dalının ‘temiz’ hale gelmesi için sürdürülebilir havacılık yakıtlarının (SAF) ucuzlaması gerektiğini söylemiş ve güç devlerini arzı artırma daveti yapmıştı.

ABD’li güç devleri savaştan 200 milyar dolar kâr etti

Sadece ABD’li güç şirketleri Ukrayna Savaşı ve artan fiyatlar sayesinde 200 milyar dolar kâr elde etti. S&P Küresel Commodity Insights iddialarına nazaran ABD’de halka açık petrol ve doğalgaz şirketlerinin net kârı bu yılın 2. ve 3. çeyrektelerinde 200,24 milyar dolara ulaştı. Financial Times’da yer alan habere nazaran bu devlerin tarihteki en kârlı altı ayı oldu ve işletme nakit akışları da muhtemelen tarihi bir rekor kıracak.

Avrupa süreksiz vergilerle vatandaşını koruyor

ABD Lideri Joe Biden da büyük güç şirketlerini ‘savaştan kâr etmekle’ suçlamış ve yeni petrol üretimiyle fiyatları aşağı çekmeye çalışmazlarsa Kongre’den güç devlerini vergilendirmelerini isteyeceğini söylemişti. Petrol lobisinin en güçlü olduğu ABD’de bu türlü bir verginin Kongre’den geçmesine muhtemel bakılmıyor fakat Atlantik’in öteki yakasında Almanya, İngiltere, İtalya ve Belçika üzere halkı enflasyondan müdafaayı petrol lobileriyle bağlardan daha fazla önceliklendiren ülkelerde hükümetler güç devlerine süreksiz vergiler getirdi. Çekya da geçtiğimiz günlerde hükümete 3,4 milyar dolar ek gelir sağlayacak %60’lık bir süreksiz vergiyi mecliste onayladı.

G7 Rus petrolüne tavan fiyatı netleştirecek

G7 önümüzdeki haftalarda Rus petrolü tavan fiyatını netleştirecek. ABD, Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya ve Kanada’nın yer aldığı ve Avustralya’nın da dayanak vereceği tavan fiyat uygulamasında beklenti yüzer bir tavan fiyat değil sabit bir tavan fiyat uygulanması bekleniyor. Cuma günü G7’den yapılan açıklamada Rusya’nın petrol ihracatlarında tavan fiyat uygulama kararının kesin formuna yaklaştığı belirtildi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken mevzuya ait açıklamasında “Rusya savaşı finanse etmek için güç satmak istiyor. Gücün piyasada kalmaya devam etmesi için bu uygun bir düzenek ve Rusya’nın yararına bir tavan getirilmiş olacak” diye konuştu. İngiltere G7 açıklamasından bir gün evvel sigorta piyasasının kıymetli oyuncularından Lloyd’un Rus petrolü taşıyan gemilere sigorta hizmeti vermeyeceğini, tavan fiyata katılan ülkeler için istisna yapılacağını duyurmuştu.