Ankara Etlik Kent Hastanesi Çocuk Hematoloji Kliniği Sorumlusu Doç. Dr. Ali Fettah, Sıhhat Bakanlığınca uygulanan evlilik öncesi tarama programının, talasemi (Akdeniz anemisi) ile uğraştaki muvaffakiyetlerini artırdığını söyledi.

Fettah, 8 Mayıs Dünya Talasemi Günü hasebiyle AA muhabirine, dünya genelinde sık görülen genetik geçişli Akdeniz anemisinin, hem anne hem de baba taşıyıcı olduğunda doğan bebeklerde görüldüğünü belirtti.

“Taşıyıcılık bir hastalık değil, tedavi gerektirmez”

Hastalığın farklı formlarıyla da karşılaşılabildiğini tabir eden Fettah, “Hastalığın anne taşıyıcı-baba sağlam yahut baba taşıyıcı-anne sağlam formlarını da görebiliyoruz. Bu türlü durumlarda bebeklerimizde talasemi taşıyıcılığı oluyor. Taşıyıcılık bir hastalık değil, tedavi gerektirmez.” dedi.

Doç. Dr. Fettah, Akdeniz havzasında yer alan Türkiye’de bilhassa güney kesitlerde hastalığın sık görüldüğüne dikkati çekerek, şunları kaydetti:

“Talasemi taşıyıcılarının, evlilik öncesi yapılan kan testiyle evvelden tespit edilmesini sağlayan Hemoglobinopati Tarama Programı, ülkemiz için bir milattır. Zira talasemi 2002 öncesi yılda 400 canlı doğumda görülürken, taramaların başladığı 2002’den sonra süratli bir azalma yaşandı. Yenidoğanlarda talasemi görülme sıklığı 10 binde 10’ların altına kadar düştü. Şu an dünyada yılda 40 bin kadar talasemi hastası bebek dünyaya geliyor. Bu ülkemizde ise 10 binde 1 ile 10 ortasında canlı doğuma tekabül ediyor.”

“Evlilik öncesi tarama programına yüzde 90’ın üzerinde ahenk gözleniyor”

Taramaların, talaseminin önlenebilmesi açısından büyük değer taşıdığına işaret eden Doç. Dr. Fettah, hastalık görülme sıklığını artırabilecek mülteci ve sığınmacılarda da bunun denetiminin çok uygun sağlanması gerektiğini vurguladı.

Fettah, “Tarama programları sayesinde yüz güldürücü sonuçlar elde ediyoruz. Şu an ülkemizde evlilik öncesi tarama programına yüzde 90’ın üzerinde ahenk gözleniyor. Bu hastalıkla çabadaki başarımızı artıran bir durum.” diye konuştu.

Doç. Dr. Fettah, taşıyıcılık saptanan çiftlere genetik danışmanlık verildiğini ve isteyenlerin Preimplantasyon Genetik Teşhis (PGT) yoluyla sağlıklı bir bebek sahibi olabildiğini kaydetti.

Türkiye’de nüfusun yüzde 2,1’inde talasemi hastalığı taşıyıcılığı bulunduğunu belirten Fettah, “Fakat Antalya, İzmir, Şanlıurfa, Hatay üzere bölgelerimizde talasemi taşıyıcılık oranları yüzde 5 hatta yüzde 13’lere kadar çıkıyor. Bu bölgelerde bilhassa evlilik öncesi taramalara daha fazla dikkat etmemiz ve çiftleri bu istikamette yönlendirmemiz gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Talaseminin, “alfa” ve “beta” olmak üzere ikiye ayrıldığını, Türkiye’de beta talaseminin daha ağır görüldüğünü anlatan Fettah, beta talaseminin en ağır formu “talasemi majör” hastalarının 3-4 haftada bir kan nakline gereksinim duyduğunu bildirdi.

Doç. Dr. Ali Fettah, “Sürekli kan nakli yapılan hastalarımızın bedenlerinde demir birikimi oluyor. Bu bedende toksik bir tesir oluşturuyor. Bu nedenle hastalarda demir birikiminin önlenmesi için ‘şelasyon’ tedavisi uygulanması da gerekiyor. Talasemi hastalarında üstüne düşmemiz ve hastaların da buna ahenk göstermesi gereken ana etken bu.” dedi.

“Hastalarımız 3-4 haftada bir kan bağışı almadan yaşayamıyor”

Talasemi hastası çocuklarda kansızlıktan kaynaklı halsizlik, iştahsızlık, sonluluk gözlemlenebildiğini aktaran Fettah, şunları kaydetti:

“Talasemi hastalarının, kan transfüzyonu programına alınıp, faal demir bağlama tedavileri uygulandığında tertipli bir hayat yaşama imkanları oluyor. Elbette şunu göz arkası etmemek gerekiyor, hastalarımızın her ay nizamlı hastaneye gelmesi gerekiyor ve bu da onlarda bir yük oluşturuyor. Kemik iliği nakliyle hastalarımızda kesin tedavi yapabiliyoruz. Bilhassa seçilmiş hadiselerde, küçük çocuklarda aile içi yahut akraba dışı donör olduğunda kök hücre nakli yaparak kesin tedavi uygulayabiliyoruz.”

Doç. Dr. Ali Fettah, halsizlik, solukluk, karın şişliği, iştahsızlık üzere belirtileri olan bebekler için de kesinlikle evvel bir çocuk tabibine, gerektiğinde de çocuk hematoloğuna başvurulması gerektiğini söyledi.

Talasemi hastalarının daima kan nakli muhtaçlığına da dikkati çeken Fettah, “Kan bağış oranları düştüğünde hastalarımız kan tedarikinde kimi dertlerle karşılaşabiliyor. Bu nedenle herkesi nizamlı kan bağışında bulunmaya davet ediyorum. Zira hastalarımız 3-4 haftada bir kan bağışı almadan yaşayamıyor.” diye konuştu.