Aysel YÜCEL / SEYİR DEFTERİ
Avrupa başta olmak üzere global iktisattaki yavaşlamanın Türkiye’nin ihracatına tesiri giderek belirginleşiyor. İhracatın öncü göstergelerinden milletlerarası taşımalarda, yükleme sayılarında düşüş hızlandı. Birtakım yük ilişkileri ötelenirken, kimilerinde ise iptallerin++ başladığı belirtiliyor. Düşen taleple navlunlardaki gerileme devam ederken, kesim temsilcileri kış aylarında iş hacimlerinde daha büyük düşüş yaşanmasından tasa duyuyor. Nakliyecilik acentelerinin çatı kuruluşu UTİKAD’ın İdare Şurası Üyesi ve Deniz Çalışma Kümesi Lideri Cihan Özkal, olağan vakitte Noel öncesi olduğu için çok ağır ihracat yüklemelerinin olduğu bu aylarda, sevkiyatlarda dikkat cazip bir azalma olduğunu belirtti. Cihan Özkal, Avrupa ve ABD ekonomilerindeki yavaşlama nedeniyle yurt dışındaki kimi müşterilerin Türkiye’ye verdikleri siparişleri ötelediklerini, kimilerinin ise siparişi iptal ettiğini lisana getirdi.
ABD’li öteledi, AB’den iptal geldi
Cihan Özkal, ihracat siparişlerine yönelik iptal ve öteleme konusunda şu bilgileri verdi: “Özellikle bizim dalda birtakım planlı müşterilerimiz var. Bu müşteriler muhakkak bir sevkiyat programı dahilinde çalışıyorlar. İşte bu nizamlı sevkiyatlarda ötelemeler başladı. Mesela ABD’de, dokumacılık dalında faaliyet gösteren bir müşterimiz var. Her ay 20 adet 40’lık konteyner yüklüyor sistemli olarak. Birinci kere bizden öteleme istedi. Ekim ayında olan yüklemesini aralık ayına almamızı istedi. Bu da teslimatın ocak ortasında yapılacağı manasına geliyor. Siparişini iptal etmedi ancak önemli bir öteleme yaptı. Yılbaşı öncesi bir dokumacılık yüklemesinin bu kadar ötelenmesi hiç olağan değil. Avrupa tarafında ise sipariş ötelemelerinin haricinde, iptaller de kelam konusu. Azaltma, öteleme, ya da stokta bekletme eğilimi var. Bu gelişmeler önümüzdeki kışın nasıl geçeceği konusunda bizi endişelendiriyor. Bilhassa Avrupa tarafından siparişlerin ötelenmesi, azalması ve iptal edilmesi kelam konusu. Bu bizim için çok büyük bir tehlike. Avrupa bizim için çok değerli bir pazar” diye konuştu.
Sınır kapılarında kuyruk eridi
İhracat taşımalarındaki azalma hudut kapılarındaki çıkış sayılarına da yansıdı. Türkiye’nin Avrupa’ya çıkış kapısı olan Kapıkule’de talebin ağır olduğu periyotlarda 2 bine yaklaşan günlük çıkış yapan araç sayısı, bu hafta ortalama 1.100’lere kadar indi. Karayolundaki ihracat taşımalarındaki yavaşlama nedeniyle yakın bir periyoda kadar 10’larca kilometreyi bulan TIR kuyruğu da eridi. Bugün itibariyle Kapıkule’ye gelen bir TIR, sıra beklemeden rutin süreçlerin akabinde Bulgaristan tarafına geçiş yapabiliyor. Konuştuğumuz Türkiye’nin önde gelen memleketler arası karayolu nakliyatı firma temsilcileri de bilhassa kasım ayında yükleme sayılarında ve yeni talepte azalma olduğunu söz etti.
“Resesyon başlıyor”
Rif Line Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Fazilet de ihracat taşımalarındaki düşüşe dikkat çekerek, “Beklenen resesyon başlıyor, AB’de tüketim yavaşlıyor. İhracat düşüyor” dedi. Hem karayolunda hem denizyolunda iş hacimlerinde düşüş olduğunu lisana getiren Fazilet, “Olağan devirlerde ekim ve kasım aylarında ağır sevkiyat yapardık. Artık o iştah yok. Sevkiyatlar durgun” dedi. Fazilet, gelecek devrin belirsizliğine işaret ederek, “Avrupa’da talep ne vakit geri gelecek? Kış korkusu geçtikten sonra mı? 2023 kayıp bir yıl mı olacak? Asıl merak ettiğimiz sorular bunlar” diye konuştu.
“Lojistikçi borçta yakalandı”
Diğer yandan, lojistik kesimi temsilcileri, ihracat taşımalarındaki düşüşün pandemi devrinde büyük yatırımlar yapan şirketleri kahra sokacağını lisana getiriyor. Lojistikçiler, pandemi devrinde navlundaki yükseliş ve artan talep paralelinde bilhassa filo yatırımını hızlandırmıştı.
Navlunda düşüş hızlandı
Taşıma talebindeki azalmaya bağlı olarak navlun da düşüyor. Pandemide tarihi rekorlar kırarak 14 bin dolarlara kadar çıkan Uzakdoğu-Avrupa denizyolu konteyner navlunu, bu hafta 3 bin doların altına kadar gerilemiş durumda. Uzakdoğu-ABD ile Türkiye-Avrupa sınırlarında da benzeri oranlarda navlunda düşüşler yaşanıyor. Yalnızca konteyner navlunu değil, kuru yük navlununda da düşüş hızlandı. Pandemi periyodunda 5 bin puanları aşan Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI), geçtiğimiz aylarda 1.000 puanlara kadar gerilemişti. Endeks, sezonsal tesirlerle eylül başı prestijiyle tekrar yükselişe geçerek 1.700 puanı aşmıştı. Fakat global iktisatta yavaşlamanın hızlanması ile BDI de yine düşüşe geçti. Kuru yük endeksi BDI, 1.350 puana kadar geriledi.
İhracatçı 2023’ün birinci çeyreğinden de umudu kesti
DÜNYA’ya konuşan ihracatçılar, Avrupa’daki yavaşlamanın, siparişlere olumsuz tesirini, kasım ayında daha net görmeye başladıklarına dikkat çekti.
■ Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) İdare Konseyi Lideri Ramazan Kaya, ağustos ayında sinyallerini aldıkları ihracattaki yavaşlamanın tesirlerini ekim ayında daha çok hissettiklerini tabir ederek, “İhracatta iki türlü yavaşlama var. Birincisi; verilen siparişlerin yükleme zamanlaması öteleniyor. Avrupa’daki alıcı daha evvel aldığı eserleri satamadığı için yeni yüklemeleri 20 gün, bir ay sonrasına ötelemeye başladı. İkincisi; yeni alınan siparişlerde çok önemli yüzde 20’lere yüzde 30’lara varan düşüşler var. Avrupa’daki yavaşlamanın tesirini önümüzdeki devirde daha çok hissedeceğiz” diye konuştu.
■ TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri Gurur Fayat da ekim ayında hazır giysi kesiminde geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 10’un üzerinde daralma olduğunu hatırlatarak, 2023’ün birinci çeyreği için de daralma sinyallerinin güçlendiğini söyledi. Fayat, şöyle konuştu: “İlk yarıda ihracatımız yeterli gittiği için yılsonunda yüzde 15 ihracat artışı amacı miz vardı. Lakin artık ‘geçen yılı yakalarsak yeterli ‘ diyoruz. İkinci yarıda birinci yarıdaki kazanımları geri veriyoruz maalesef. Bu da natürel ki lojistiğe yansıyor. Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI) de düşmeye başladı. Bütün dünyada mal ticaretinde resesyon hissedilmeye başladı. Yalnızca önümüzdeki aylar değil, 2023’ün birinci çeyreğinde de sorun olduğunu netleştiriyor. Biz bölüm olarak büyük ihtimalle, 2023’ün birinci çeyreğinde 2022’nin birinci çeyreğine nazaran yüzde 10-15 daralmayı yaşayacağız üzere görünüyor. Zira bu periyotta 2023 için daha fazla siparişin bugünlerde elimizde olması lazımdı. Başka yandan, içinde bulunduğumuz savaş ve mümkün gaz sorununun ne kadar büyüyeceğini bilmemekle birlikte olumsuz bir senaryo var önümüzde.”
■ İstanbul Kimyevi Hususlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Lideri Adil Pelister ise “Küresel ölçekte talepte azalış olduğu görülüyor. Global sakinliğe gerçek gidiyoruz. Hakikaten Avrupa Birliği’nde başladı. Züccaciye bölümünde plastik konut eşyalarında AB’deki ekonomik zahmetler münasebetiyle siparişlerde geçen seneye nazaran azalma var” yorumunu yaptı.
■ Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Lideri Albert Saydam da DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, gelecek yılın siparişindeki azalmaya işaret ederek, “Hemen çabucak tüm Avrupalı otomotiv üreticileri, 2023 ve 2024’te devreye girecek yeni araçlarda daha evvel beyan ettikleri üretim adetlerini düşüreceklerini belirterek, planlamamızı ona nazaran yapmamız konusunda bize bildiri gönderdi” tabirlerini kullanmıştı.
