Pandemi ve Rusya-Ukrayna savaşı, global tedarik zincirinde tüm istikrarları değiştirirken, ticaret rotaları da yine oluşturuldu. Bu devir, tedarikte Çin üzere tek bir ülkeye bağımlı olmanın risklerini ortaya koydu ve lojistikte de alternatif rotalara sahip olmanın kıymetini bir kere daha hatırlattı. Ticaretin devamlılığı için lojistiğin taşıdığı hayati kıymeti bir defa daha gözler önüne serdi. Asya ile Avrupa ortasında köprü misyonu gören Türkiye’nin ise bu devirde yıldızı hiç olmadığı kadar parladı. Hem ikili ticarette hem de transitte başrollerden birini alan Türkiye’de, lojistik talebi de arttı. Dalda dijitalleşme hızlanırken, denizyolundan demiryolu ve depolamaya her alanda yatırımlar hızlandı.
Türk lojistik bölümünde en fazla büyümenin gerçekleştiği alan denizyolu oldu. Global ticaretin yüzde 80’den fazlasının yapıldığı denizyolunda pandemiyle birlikte ortaya çıkan darboğazlar, Türk armatörleri de harekete geçirdi. Türk sahipli filo 8 yıl sonra birinci kere 2021 yılında tekrar büyüdü. Ocak 2021’de 28 milyon 929 bin DWT olan 1000 GT üzerindeki Türk sahipli gemi tonajı, Ocak 2022’ye gelindiğinde 30 milyon 680 bin DWT’ye ulaştı. Türk armatörlerin gemi yatırımları Rusya-Ukrayna savaşıyla hızlandı. Allied Shipping Research’un raporuna nazaran, bu yılın birinci yedi ayında satılan 1.120 geminin 34’ünü Türk armatörler aldı. Yerli yatırımcılar, bu gemi alımlarıyla Yunanistan, Çin, Singapur ve İsviçreli rakiplerinden sonra 5. sırada yer aldı.
Ancak kesim yetkilileri, Türkiye’nin global tedarik zincirinde artan potansiyeli değerlendirildiğinde şimdi mevcut gemi filosunun ve liman kapasitesinin çok yetersiz olduğu belirtiliyor. Liman işletmecileri, ihracat hedefl eri doğrultusunda 2050 yılına kadar Türkiye’de konseyi olan liman kapasitenin 2-3 katına çıkması gerektiğine vurgu yapıyor. Bunun için de özel bölümün yatırım yapmasının önündeki manilerin kaldırılmasını istiyor.
RO-RO’NUN EHEMMİYETİ ARTTI
Türkiye’nin artan ihracatı, milletlerarası karayolu nakliyatında Türk TIR’larına yönelik geçiş evrakı sıkıntısını büyütmüştü. İlgili bakanlıkların teşebbüsleri ile bilhassa son iki yılda ticaret yapılan birçok ülke transit ve ikili geçiş dokümanı meseleleri gerisi arkasına çözülmeye başladı, bu hususta değerli kazanımlar elde edildi. Fakat bilhassa Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle hudut kapılarında onlarca kilometre TIR kuyrukları oluşmaya devam etti. Türkiye’de karayoluna değerli bir alternatif olan Ro-Ro nakliyeciliği da bu devirde kıymet kazandı. Ukrayna limanlarının devre dışı kalması bilhassa Karadeniz’de Ro-Ro gereksinimini artırdı. Hükümet de de bu hususta harekete geçti. Son olarak geçen ay Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yeni Ro-Ro çizgisi açacak şirketlere teşvik vereceğini duyurdu. Bu gelişme dalı umutlandırsa da teşviklerin maksadına ulaşabilmesi için kapsamının genişletilmesi ve ölçüsünün artırılması bekleniyor.
HAVA KARGODA BÜYÜME HIZLANDI
Türkiye, hava kargo alanında da süratli büyüyor. Bir yandan küresel yabancı şirketler Türkiye’de yeni yatırımlarla büyürken öbür yandan bayrak taşıyıcı havayolu şirketi Turkish Cargo, rekor üstüne rekor kırmaya devam ediyor.
DEMİRYOLU YATIRIMLARI ACİLİYET KAZANDI
Pandemiyle birlikte demiryoluna yönelik artan talep Rusya-Ukrayna savaşıyla hızlandı. Rusya’ya uygulanan ambargo münasebetiyle Asya ve Avrupa ortasındaki kuzey rotasında problemlerin ortaya çıkması Çin’i, Avrupa’ya taşımalarda alternatif güzergah arayışına yöneltti. Türkiye’nin dahil olduğu Orta Koridor bu süreçte öne çıktı. Kesim yetkilileri, tarihi fırsatı kaçırmamak için mevcut güzergahtaki sıkıntıların süratle çözülmesini istiyor. Bilhassa demiryolu nakliyatının geliştirilmesi gerektiğini savunuyor. Hem çevreci hem de sürdürülebilir taşıma modu olan demiryolu maalesef Türkiye’de hala çok düşük bir hisseye sahip. Toplam nakliyattaki hissesi yüzde 1’i geçmiyor. Avrupa’da ise bu oran yüzde 20’lerde. Demiryolunda 2013’te özgürleşme yasası çıkmış olmasına karşın özel bölüm önünü göremediği için şimdi hedefl ediği lokomotif yatırımlarını hayata geçiremiyor. Hükümetin altyapı yatırımlarında önceliği demiryoluna vereceğini söylemesi, dalı umutlandırdı. Fakat uzun vadeli bu gayeye ulaşana kadar, bölüm TCDD ile ‘anlaşmalı taşıma modeli’ne geçiş yapmak istiyor.
