Salgının başlaması ve küresel tedarik zincirindeki bozulmanın tesiriyle fiyatları tarihi tepelere ulaşan konteyner navlunda, salgının geride kalmasıyla sert düşüşler yaşanmaya başladı.
Konuya ait değerlendirmelerde bulunan Milletlerarası Nakliyat ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) İdare Heyeti Üyesi Yüksel Kahraman, tedarik zincirindeki aksamaların düzelmesinin navlunların düşmesinde değerli etkenlerden biri olduğunu belirterek, global dolanımda olan yük hacminin düşmesi ve resesyon beklentilerinin gölgesinde dünya ticaret hacminin yavaşlama eğilimine girmesinin de başka bir faktör olduğunu söz etti.
Kahraman, “Freightos’a nazaran geçen yılın Eylül ayında 11 bin dolar düzeyine çıkan Küresel Konteyner Endeksi, bu yılın birebir devrinde 4 bin dolar düzeyine kadar geriledi. Pandemi öncesinde Eylül 2019’da endeksin 1.300 dolar düzeylerinde olduğunu göz önünde bulundurursak armatörlerin black-sailing dediğimiz sefer iptallerine karşın aşağı istikametli salınımın devam etmesi beklenen görünüyor.” sözlerini kullandı.
Kahraman, Türkiye’nin ağır ticaret rotalarından Uzak Doğu’nun ithalat, Akdeniz ve Orta Doğu’nun ihracat navlunlarında küresel konteyner endeksine paralel bir düşüş yaşandığını aktardı.
“ABD-Çin tansiyonunun bizim için müspet tesirinden kelam edilebilir”
Avrupa ihracat rotasında; Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında güç maliyetlerinin artması, bölgesel grevler ve iş akışlarında yaşanan ezalar sebebiyle son taşıma maliyetlerinin hala yüksek düzeylerde seyrettiğini belirten Kahraman, şunları kaydetti: “Ekipman ve yer sıkıntılarının bitmesi ve yüke olan muhtaçlık sonrası doğacak rekabetin sonucu olarak bu bölgede de navlunların ilerleyen haftalarda düşmesini bekliyoruz. ABD ihracat rotasında navlunların öteki bölgelerle kıyaslandığında nispeten daha yavaş bir düşüş eğiliminde olduğu görünüyor. ABD-Çin tansiyonunun bizim için müspet tesirinden kelam edilebilir. Arzın talebi karşılayamadığı, yüksek navlunlu piyasaların doğal sonucu olarak son periyotta ‘short/sea’ ve ‘overseas’ rotalarda küçük hacimli birçok armatör yeni servisler açtı. Rekabeti tetikleyen ögelerden biri de bu yeni oyuncular olacak. Küresel ticarette bitmiş eserlerin yüzde 90’ı konteyner gemileri ile taşınıyor. Münasebetiyle konteyner navlunları, küresel iktisat için öncü göstergelerden biri olarak kabul edilebilir. Dolanımdaki yükün azalması, navlunların sert bir formda düşmesi ve bunun bir süreklilik arz etmesi global bir daralmanın habercisi olarak nitelendirilebilir.”
“Bazı kıymetli limanlarda sefer iptalleri sürüyor”
UTİKAD İdare Şurası Üyesi ve Denizyolu Çalışma Kümesi Lideri Cihan Özkal ise, eylül sonu prestijiyle Asya’dan Avrupa’ya gönderilen 40 ft konteyner navlunların 4 bin dolara kadar gerilediğini, yüksek enflasyonun yol açtığı potansiyel bir global resesyon yerinin navlun fiyatlarını aşağı çektiğini söyledi.
Tüketim eserlerine COVID-19 sonrası talep artışının yavaşlaması, perakendeciler ve üreticilerin de mallarını olağandan daha erken tedarik etmesinin de bu düşüşe katkı sağladığına işaret eden Özkal, şunları kaydetti: “Global konteyner sınırlarının haricinde yeni oyuncuların (charter seferler) pazara girmeye çalışması da ayrıyeten navlun düzeylerinin düşmesine az da olsa katkıda bulundu. Çin’in sıfır COVID-19 siyaseti nedeniyle Çin’deki aksama global tedarik zincirini de olumsuz istikamette etkilemeye devam ediyor. Amerika ve Avrupa’daki büyük perakendecilerin eserlerini daha erken tedarik etmeleri, müteakip talebin düşmesi ve global iktisatta mümkün resesyonun tesiriyle navlun düzeylerinin yılın geri kalanında düşmeye devam edeceğini öngörüyoruz. Kimi değerli limanlarda gemi sıkışıklığı ve blanksailing (sefer iptalleri) devam ediyor.”
“Navlun düzeylerinin olağanlaşacağını değerlendiriyoruz”
Cihan Özkal, yüksek yakıt masraflarının devam etmesinin salgın öncesi düzeylere dönüşü engellediğini, karbon emisyonunu azaltacak, yeni kuşak dünya deniz yolu konteyner gemi yatırımlarının da maliyetlerin yüksek düzeylere çıkmasına neden olduğunu vurguladı. Özkal, “Devam eden Rusya-Ukrayna savaşı, artan enflasyonist baskılar ve gelişmiş ekonomilerde beklenen para siyaseti sıkılaşması nedeniyle global ekonomik büyüme amaçlarıyla ilgili belirsizlik artıyor. Enflasyon ve kısıtlayıcı para siyasetlerinin dünya iktisadının büyüme suratını düşüreceği öngörülürken, COVID-19 salgını ve Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş da global iktisada ait belirsizliğin sürmesine neden oluyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Salgının yayılmasını önlemek için ekonomik faaliyetlerde katı kısıtlamalara gidilmesinin perakende satışlarda büyük bir düşüşe yol açarken, kısıtlamaların hafifletilmesiyle ve ülkelerin tekrar dışa açılmaya başlamasıyla keskin bir ekonomik toparlanma görüldüğünü aktaran Özkal, “2023-2024 ortasında hem konteyner üretim kapasitesi hem de hizmete girecek yeni jenerasyon konteyner gemileri kapasitesi nedeniyle navlun düzeylerinin olağanlaşacağını kıymetlendiriyoruz.” sözünü kullandı.