Hilal SARI

Dünyanın en büyük güç tüketicisi Çin, Avrupa’nın güç kriziyle boğuştuğu bir devirde güç güvenliğini sağlama alacak adımlar atmaya hazırlanıyor. Çin’in bugün açıklanacak dış ticaret bilgileri ve 3. çeyrek GSYH büyümesi de güç fiyatlarına taraf veren kritik datalar ortasında olacak. Çin Devlet Lideri Xi Jinping’in Çin Komünist Partisi 20. Ulusal Kongresi’nde de belirttiği üzere “Çin’in dekarbonizasyon konusunda patikası çok açık: Pak güçler emniyetli biçimde fosilin yerini alabilene kadar Çin fosil yakıt kullanmaya devam edecek” zira ülke ‘enerji güvenliğini’ en değerli önceliklerinden biri haline getiriyor. Hafta başında Çin hükümet yetkililerinden yapılan açıklamaya nazaran Çin yurtiçi güç tedarik kapasitesini değerli ölçüde artıracak ve kritik değere sahip emtialar için rezerv kapasitesini de yükseltecek. Çin Ulusal Güç Yönetimi Yöneticisi Ren Jingdong mevzuya ait açıklamasında kömürü merkeze alan çeşitli yurtiçi tedarik tabanını geliştireceklerini, yurtiçi petrol ve doğalgaz yatırımlarının da hızlanacağını söyledi.

Çin’e giren LNG’nin tekrar Avrupa’ya satılması yasaklandı

Enerji tedariğinin güvenliği için atılan diğer bir adım ise ülkenin sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatçılarının Avrupa’ya ve öbür ülkelere LNG satışına yasak getirilmesi oldu. Kuraklık nedeniyle hidroelektrik kapasitelerinde değerli düşüşler yaşanan Çin, kış aylarında kendi gereksiniminin karşılanabilmesi için devlete ilişkin Sinopec ve CNOOC üzere doğalgaz ithalatçılarının Avrupa’ya LNG satışlarını durdurması talimatı verdi.

Avrupa yalnızca ağustosta Çin’den 4 milyon ton LNG almıştı

Rusya’nın güç arzını kısması sonrası Çin, Avrupa’nın kıymetli güç tedarikçilerinden biri haline gelmiş, sıfır COVID siyasetlerine bağlı olarak düşen yurtiçi talep karşısında üreticiler fazla gazı Avrupa’ya ve farklı ülkelere satmıştı. Nikkei’de yer alan bir habere nazaran ağustos ayında Çin Avrupa’ya yaklaşık 4 milyon ton LNG’yi tekrar sattı – bu hacim Avrupa’nın yılın birinci yarısındaki doğalgaz ithalatının yüzde 7’sine denk geliyor. Ayrıyeten Çin’in Ukrayna’nın işgali sonrası Rusya’dan yüzde 50’ye varan indirimlerle doğalgaz tedarik edebildiği belirtiliyor.

Sıfır COVID petrolde ralliyi engelliyor

CMC Market analisti Tina Teng, petrol fiyatlarının Çin Devlet Lideri Xi Jinping’in “ekonomiye takviyelerin devam edeceğini” söylemesiyle güçlendiğini, zira bunun talep görünümünü destekleyen bir açıklama olduğunu aktarıyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve müttefiklerinin (OPEC+) 2 milyon varil/gün kesintisine ve Çin merkez bankasının sağladığı likiditeye karşın, petrol fiyatları resesyon ve sıfır COVID siyasetlerinin Çin’deki talebi baskılayacağı telaşlarıyla düşüşle başladı. Brent TSİ 15:25 itibariyle yüzde 1’e yakın düşüşle 90,83 dolar/varil seviyesine kadar gerilerken, WTI fiyatı ise 84,61 dolar/varil seviyelerine kadar geriledi. Güçlü dolar da petrol fiyatlarında bir ralliyi engelleyen ögelerden. Dolar endeksi ABD Merkez Bankası’nın beklentilerin üzerinde gelen enflasyon dataları sonrası tekrar büyük bir faiz indirimi yapacağı beklentileriyle geçtiğimiz haftayı 113 seviyesinin üzerinden kapatmıştı. Saxo Bank Emtia Stratejileri Yöneticisi Ole Hansen global resesyon tasalarının yanı sıra Çin hükümetinin sıfır COVID siyasetlerine bağlı kalmasının ve konut bölümünde devam eden krizin de petrol fiyatlarında zayıflığa neden olduğu değerlendirmesini yapıyor.

Doğalgazın gözü tavan fiyat mekanizmasında

Doğalgaz tarafında ise gözler Brüksel’in birliğin güç krizini çözmek emeliyle doğalgazın çok seviyelere ulaştığında ‘tavan fiyat’ uygulanması planlanan acil durum sisteminde. Avrupa Komisyonu’nun taslak teklifine nazaran Avrupa’daki doğalgaz merkezi Hollanda TTF’te azamî bir ‘dinamik fiyat’ belirlenecek. Güç türev piyasasında volatilitenin kısıtlanması yahut uzun vadede yeni bir LNG göstergesi oluşturulması da AB üyelerinin tartışacağı teklifler ortasında. Financial Times’da yer alan ve Komisyon’un taslak evrakına dayandırılan habere nazaran perşembe ve cuma günü Brüksel’de gerçekleşecek tepede çıkmaza girilen güç fiyatlarına nasıl müdahale edileceği konusu ele alınmaya devam edecek. Birliğin en büyük doğalgaz pazarı Almanya, doğalgazda tavan fiyat uygulanmasına temkinli yaklaşıyor ve bunun tedariğe ziyan verebileceğini söylüyor. Öteki bir AB yetkilisi de “Tavan fiyatın hangi çeşidi uygulanırsa uygulansın, Avrupa’nın neresinde olduğunuza nazaran farklı sonuçları var bunun. Çok tartışmalı olduğundan şimdi bu bahiste önderler bir mutabakata varmadı” diyor. Rusya ise “Eğer tavan fiyat uygulanırsa mevcut kontratların ihlali kelam konusu olacağından tedariğin sonlandırılacağını” söylüyor. 15 AB üyesi Kurula yalnızca Rusya değil, Norveç, Cezayir ve ABD üzere ülkelerden yapılan tüm doğalgaz ithalatına tavan fiyat getirilmesi için davet yapmıştı. Almanya ve Hollanda ise bunun tedarik güvenliğine ziyan vereceği konusunda uyardı ve Kurulun önerisi bu nedenle yalnızca Rus gazını maksat alıyor. 26 Ağustos’ta 346 Euro/Mwh ile tepeyi gören Avrupa gösterge doğalgaz fiyatı tavan fiyat sisteminin tartışılmasıyla 130 Euro/ Mwh seviyelerine kadar gerilemiş durumda. Lakin birebir gösterge 2022 Ocak ayında 80 Euro/MWh seviyesindeydi ve Rus arzının güzelce kısılması ve Kuzey Akım’da akışların büsbütün durmasıyla fiyatlar hala tarihi ortalamaların kat kat üzerinde. Pandemi öncesinde 10 Euro/MWh seviyesindeki TTF, 2021’in başında yalnızca 20 Euro/Mwh seviyesindeydi.