Yeşilay’ın düzenlediği, iki gün süren çevrimiçi Memleketler arası Tütün Bağımlılığı Kongresi’ne ortalarında Dünya Sıhhat Örgütü, Türkiye Sıhhat, Aile, Çalışma ve Toplumsal İşler Kurulu, Ülke Yeşilayları, Florida Memleketler arası Üniversitesi, Kanada Waterloo Üniversitesi üzere kurumlardan uzmanların da bulunduğu 12 ülkeden 22 bilim insanı katıldı. Açılış konuşmasını Yeşilay Genel Lideri Prof. Dr. Mücahit Öztürk’ün, kapanış konuşmasını Yeşilay İdare Heyeti Üyesi Dr. Esra Albayrak’ın yaptığı kongrede, tütün bağımlılığıyla uğraşta yeni uygulamalar ve araştırma sistemleri, tütün bağımlılığıyla ilgili tedbire, müdahale ve savunuculuk faaliyetleri; yeni risk ve tehlikeler, yeni ve gelişmekte olan nikotin ve tütün eserleri konuşuldu.

Sigarayı bırakmanın sıhhate yararları, tütün bağımlılığıyla gayrette kazanılan yeni bakış açıları ve tecrübeler, tütün bağımlılığıyla uğraşta yenilikçi siyaset, hareket planı ve müdahale programı tekliflerinin ele alındığı Kongre’de Covid-19 pandemisinin tütün kullanımı ve sigara içme davranışı üzerindeki tesirleri de tartışıldı.

3,2 milyon kişi elektronik sigara kullanıyor

Kongrenin açılış konuşmasına Yeşilay’ın 102 yıllık tarihiyle bağımlılıklarla gayret alanında dünyanın en esaslı sivil toplum kuruluşlarından biri olduğunu anlatarak başlayan Yeşilay Genel Lideri Prof. Dr. Mücahit Öztürk Dünya Sıhhat Örgütü datalarına nazaran, her yıl dünyada 8 milyon insanın nikotine bağlı kanser, kalp krizi, felç ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı üzere teneffüs yolu hastalıklardan hayatını kaybettiğini belirterek “Bu ölümlerin 65 bini çocuklar ortasında görülürken, 1.2 milyondan fazlası ise pasif içiciliğe bağlı gerçekleşiyor. Sigara içme prevalansı son 30 yılda azalmasına karşın, nüfus artışına bağlı olarak; dünya çapında 1990 yılında 0.99 milyar olan toplam sigara içen sayısının, 2019 yılında 1.14 milyara yükselmiştir. Dünya Sıhhat Örgütü 2022 yılı Sıhhat İstatistikleri Raporu’na nazaran de tütün kullanımında keskin bir azalma meydana gelmiştir; 2020 yılında 15 yaş ve üzeri dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 22’si tütün eseri kullanmıştır. 2000 yılında bu oran yaklaşık yüzde 33’tü” dedi.

Öztürk, tütün bağımlılığının yanı sıra, elektronik sigaranın tehlikelerine dikkat çekerek “Dünya, elektronik nikotin dağıtım sistemlerine dikkat etmeli. Toplam 111 ülke, elektronik nikotin dağıtım sistemlerini düzenledi. 32 ülke elektronik nikotin dağıtım sistemleri satışını yasakladı. 79 ülke ise elektronik nikotin dağıtım sistemlerini düzenlemek için en az bir yasal tedbiri; kısmen yahut büsbütün kabul etti. 84 ülkede ise elektronik nikotin dağıtım sistemlerini ele alan rastgele bir yasak yahut düzenleme bulunmuyor. Bu durum, onları tütünün zararlarına ve sanayinin faaliyetlerine karşı savunmasız bırakıyor” diye konuştu.

Halen 1.3 milyar tütün kullanıcısı var

Sunumunda tütün kullanımıyla gayret konusunda Dünya Sıhhat Örgütü siyasetleri, global muvaffakiyetler ve gelecekteki zorluklardan bahseden Dünya Sıhhat Örgütü’nden Ruediger Krech “Tütün denetimi 50 sene evvel başladı. Öldürücü bir şey olduğunu tüm ayrıntılarıyla anlamamız onlarca yıl aldı. 8 milyondan fazla kişi her sene tütün kullanımından vefat ediyor, bu da günde 22 bin insan demek oluyor. Bu bir kamu krizi. Hala 1.3 milyar tütün kullanıcısı var. Son vakitlerde tanınan olan elektronik sigara ise hem nikotine olan bağlılığı koruyor hem de daha fazla insanın başlamasına sebep oluyor. Bu bölüm bilhassa çocukları kancalarına düşürmeye çalışıyor. Reklamlarını yasaklamak ve vergilerini artırmak gerekiyor” diye konuştu.

Elektronik sigara kullanımı olağan sigaradan daha da zararlı

Dünya Sıhhat Örgütü Raporlama ve Bilgi İdaresi, Tütün Denetimi Çerçeve Mukavelesi Sekreterliği’nden Dr. Tibor Szilagyi de tütün kullanımının önüne geçmek için alınması gereken tedbirlere değinerek “Global stratejiye nazaran en az 5 yıl içinde tüm dünyada reklam yasağı uygulanmalı. Şu an baktığımızda dünyanın üçte 2’si bunu yapabilmiş değil” dedi.

Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden Prof. Dr. İsmet Çok; aromasız elektronik sigara kullanan ile sigara içen ortasındaki yıpranmanın birebir görüldüğünü lakin aroma bileşenlerin kullanıldığı elektronik sigaralarda yüksek ölçüde kimyasal bulduğunun altını çizdi. Çok, kelam konusu kimyasalların, insanlara olağan sigaradan daha fazla ziyan verdiğini söyledi.

Sunumunda insanların nargile kullanımı hakkındaki bakış açısına dair bulguları paylaşan Yeşilay Bilim Heyeti Lideri Prof. Dr. Peyami Çelikcan ise “Geçtiğimiz sene ‘Ucunda Vefat Var’ kampanyamız öncesinde bir araştırma yaptık. Bu araştırmanın sonuçları 18-24 yaş ortasındaki bireylerde nargile kullanımının yüzde 7,3 olduğunu ve kullanıcıların yüzde 88’inin aromatik nargileyi tercih ettiğini gösterdi. Nargile kullanımı beşerler tarafından bir toplumsallaşma aracı olarak görülürken Türkiye’de nargileye dair, toplumda yaygın kanılar oluşturmuş efsaneler olduğunu da gördük maalesef. Mesela tütün, nargiledeki suyun içinden geçerken temizleniyor, sigaradan az ziyanlı ya da büsbütün zararsız, klasik vs. üzere hiçbir bilimsel temeli olmayan efsaneler konuşuluyor. Aslında 1 nargile 50 sigaraya eşit nikotin tüketimine sebep oluyor” diyerek kelamlarını noktaladı.

Tütün sanayisi hem sıhhatimize hem gezegenimize ziyan veriyor

Kapanış konuşmasına kongre iştirakçilerine ve güçlü iş birliği için Dünya Sıhhat Örgütü’ne teşekkür ederek başlayan Yeşilay İdare Şurası Üyesi Dr. Esra Albayrak, tütün sanayisinin her yıl yaklaşık 1.1 milyar tüketiciye ulaştığını belirterek, “Günümüzde tütün sanayisinin kârlılığı 744 milyar dolara ulaşıyor. Kullanıcıların yanı sıra dumanına maruz kalanlar için de ölümcül olan tütün kullanımı kaynaklı hastalıkların tedavisine devletler ulusal servetlerinden hisse ayırıyor. İnsanlarımızla birlikte gezegenimiz de zehirleniyor. Tütün üretimi sebebiyle her yıl 600 milyar ağaç yok oluyor ve tonlarca su israf ediliyor. Tütün sanayisine karşı almamız gereken yol meşakkatli ve uzun. Zira bu örgüt her yıl taktiklerini daima yeniliyor ve eserlerini en agresif biçimde pazarlıyor, tütün kullanımı nedeniyle ölenlerin yerine yeni tüketiciler koymak için çalışmalarını sürdürüyor. Son vakitlerde kurumsal toplumsal sorumluluk üzerinden ilerlemeye başladıklarını görüyoruz. İnsanları bir yandan teneffüs hastalıklarına sürüklerlerken bir yandan teneffüs aygıtı takviyesi sağladıkları kampanyalar yapıyorlar. “Dumansız bir dünya” isimli kampanyalar düzenleyerek kendilerini aklamaya çalışıyorlar. Elektronik ve ısıtılmış sigaraların zararsızlığını savunuyor, delili olmayan bilgiler sunuyorlar. Ayrıyeten Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu pek çok ülkede elektronik sigarayı yasal hale getirme çabalıyorlar. Bu gayretlere karşı ortak bir tavır edinmeliyiz. Tütün kullanımı tedbire siyasetlerini izlerken hususun paydaşları ile koordineli çalışmanın çok daha tesirli olacağına ve süratli tahliller bulacağımıza inanıyorum. Global tütün salgını ile gayrette halk sıhhati savunucuları olarak her daim çaba içinde olmalıyız. Daima birlikte insanımıza ve tabiatımıza sahip çıkacağız” dedi.