HANDAN SEMA CEYLAN
DÜNYA gazetesi Anadolu’ya yayılmış 30 ofisi ve tüm muhabir ağıyla iş dünyasına sordu. 46 vilayetten alanında kanaat başkanı 304 iş insanı 15 soru yanıtladı. 2022 yılı 3’üncü çeyreğini kapsayan ankete nazaran üretimde risk faktörleri artıyor.
İş dünyası son çeyreğe girerken, “siparişler azalıyor, hammadde fiyatları artıyor, tahsilat sorunu büyüyor, finansmana erişim sorunu var ve girdi maliyetleri artıyor” diyor. Avrupa’daki resesyondan ve iç pazardaki sakinlikten tasa eden her 3 iş insanından 2’si ise “işçi çıkartmayı düşünüyor musunuz” sorusuna “evet” karşılığını veriyor. Tüm bu can sıkıcı tabloya karşın iş dünyası umudunu sağlam tutmaya devam ediyor. “Yılın son çeyreğinde yatırım yapacak mısınız” sorusuna ankete katılan iş insanlarının yüzde 46,7’si “Evet” diyor.
DÜNYA’nın klasik olarak her çeyrekte düzenlediği “Anadolu’nun Nabzı Anketi” nin 2022 3’üncü Çeyrek Sonuçları muhakkak oldu. Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED) dayanakları NOVASAM Araştırma’nın tahlilleri ile gerçekleştirilen anket 46 kentte 304 kanaat lideri niteliğindeki iş dünyası temsilcisiyle gerçekleştirildi.
Üçüncü çeyreği kapsayan ankette, yılın son çeyreğine iş dünyasının nasıl girdiği de damgasını vurdu. “Son çeyrekte üretime yönelik mümkün riskler ortasında hangisi öne çıkıyor?” sorusuna iş dünyasının neredeyse yarısı, yüzde 43,4’ü “Siparişlerde yavaşlama” dedi. Her 5 iş insanından 2’si yani yüzde 39,1’i de “Finansman temini”ni son çeyreğin riski olarak ikinci sırada gösteriyor. Ukrayna ve Rusya ortasında süren savaş da son çeyreğin risklerinden biri olarak öne çıkıyor. Tıpkı soruya son çeyreğin üçüncü riski olarak “Enerji kesintileri” yüzde 13,8 ile belirtiliyor.
Öte yandan bu yılın 3’üncü çeyreğinde geçen yılın tıpkı devrine nazaran şirketinin küçüldüğünü söyleyenlerin oranı yüzde 13,2’den 18,8’e çıkıyor.
HER 3 İŞ İNSANINDAN 2’Sİ PERSONEL ÇIKARTMAYI DÜŞÜNÜYOR
İş gücü piyasasını son çeyrekte hareketli günler bekliyor. EYT tartışmaları alevlenirken, sakinlik iş dünyasının istihdam siyaseti üzerinde en büyük kara bulut olarak dolaşıyor. Ankette 304 iş insanına “Türkiye’nin ihracat pazarlarındaki ‘resesyon’ beklentisi ve iç pazardaki sakinlik nedeniyle personel çıkartmayı düşünüyor musunuz?” biçiminde soru soruldu. İş dünyasından bu soruya cevap yüzde 68,7 ile “evet” oldu. Bu sonuç da her 3 iş insanından 2’sinin personel çıkartmayı düşündüğünü ortaya koydu. Emekçi çıkartmayı düşünmeyenler ise yüzde 31,3 halinde.
DÜNYASI ‘YENİ YATIRIM’DAN VAZGEÇMİYOR
Ankete katılan 304 kanaat başkanı iş insanından 162’si yani yüzde 53,3’ü yatırım yapmayacağını açıklıyor. Çoğunluk yatırım yapmayacağını söylese de evet ve hayır karşılıkları birbirine 6,6 puanlık yakınlıkta. İş dünyasının neredeyse yarısı yani yüzde 46,7’si yatırım yapacağını söylüyor. Üstelik bu yatırımların başında da ‘yeni yatırım’lar geliyor. Yeni yatırımları, modernizasyon ve kapasite artırımları takip ederken, “sürdürülebilirlik” yatırımları birinci üçte yerini alıyor.
YATIRIM ORTAMININ İYİLEŞMEMESİ CAYDIRIYOR, KREDİ ŞARTLARI ZORLUYOR
Ankete katılan iş dünyası temsilcilerinin yarısından fazlasının yatırım yapmamasının nedenleri ise çok çarpıcı. İş insanlarının yarısı “yatırım ortamının iyileşmemesi”ni yatırımın önündeki en kıymetli mahzur olarak görüyor. Bunu yüzde 29,6’lık bir oranla “Kredi/vade şartları uygun değil” seçeneği takip ediyor. Her 10 iş insanından 1’i ise yatırım yapmaya muhtaçlığı olmadığını lisana getiriyor. Hukuk sistemini yatırımın önündeki mahzur olarak görenlerin oranı yüzde 2,5 olurken, diğer ülkelere yatırım yapmak için Türkiye’de yatırım yapmayacaklarını lisana getirenler yüzde 1,9. İş dünyasının yüzde 3,1’i ise “Diğer” nedenlere işaret ediyor. Bu nedenler ortasında “vergi” formunda belirtilen karşılık dikkat çekiyor.
