Merve YİĞİTCAN-İSTANBUL
■ BOTAŞ’ın tarife değişikliğine giderek güç ağır kesimlerde doğalgaz satış fiyatlarını günlük referans fiyata (GRF) endekslemesi, ilgili bölümlerde reaksiyonla karşılandı.
■ Endüstriciler, ekim için en az yüzde 37,2 artırım manasına gelen düzenleme nedeniyle kapasitelerin düşme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını lisana getirdi.
BOTAŞ’ın güç ağır dallarda doğalgaz fiyatını günlük referans fiyata (GRF) endekslemesi, ilgili kesimlerde keyifleri kaçırdı. Düzeneğin endüstride ‘öngörülebilirliği ve sürdürülebilirliği’ engellediğini söyleyen bölüm temsilcileri en az yüzde 37,2 olan fiyat artışı karşısında kapasite kayıpları ve fiyat artışlarının kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.
BOTAŞ’ın sanayicilerin yansısına neden olan kararı 1 Ekim itibariyle yürürlüğe girdi. Buna muhakkak müşteri kümelerine uygulanacak satış fiyatları, Türkiye Organize Toptan Doğalgaz Satış Piyasası’nda belirlenen günlük referans fiyata (GRF) endekslendi. Yeni fiyatlamayı DÜNYA’ya anlatan GazDay CEO’su Mehmet Doğan, evvelki uygulamada sanayi tüketimlerinin yüzde 60’lık dilimi için tarifenin yüzde 50 daha fazlasının ödendiğini, Ekim 2022 tarifesiyle birlikte, yüzde 60’ın üzerindeki tüketimlerin 1-25 Eylül 2022 tarihleri ortasındaki GRF ortalamasına bağlandığını, yani 1.000 sm3/fiyatın 26.097 TL olduğunu aktardı. Bu durumun sanayi doğalgazı fiyatının en az yüzde 5 artması manasına geldiğini kaydeden Doğan, bunun yanında altın, alüminyum, bakır, bor, çinko, demir/çelik, gümüş, krom, kurşun ve magnezyum üretimi ile petrol rafinerisi ve petrokimya dallarında ise tüketimlerinin tamamına günlük referans fiyat uygulanacağını söyledi. Doğan, “Böylece ekim fiyat artışı bu bölümlerde yüzde 37,2 biçiminde gerçekleşmiş olacak” dedi.
Piyasa fiyatı âlâ takip edilmeli Türkiye’nin bu kış gazı çok kıymetli almak zorunda kalacağını hatırlatan Doğan, bu nedenle endüstrinin tüketimini bir ölçü azaltmak ismine bu türlü bir karar alınmış olabileceğini kaydetti. Sanayicilerin kasım ayı fiyatını belirlemeleri için ekim ayı GRF’yi çok güzel takip etmesi gerektiğini belirten Doğan, “BOTAŞ tarifeyi değiştirmezse ekim ayının son 5 günü kasım fiyatı ortaya çıkmış olacak. Lakin BOTAŞ’ın tarifeyi değiştirip değiştirmeyeceğini şimdi bilmiyoruz. Yarın kaldırıyorum da diyebilir ya da tahminen bütün endüstriye uygulayabilirim de diyebilir. Bekleyip göreceğiz” diye konuştu. Öte yandan, Güç Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) bilgilerine nazaran doğalgazda 3 Ekim günlük referans fiyat 26.100 TL olarak açıklandı.
Yayan: Daima artırıma dayalı yaklaşım sürdürülemez
Tüketiminin tamamı GRF’ye bağlanan kesimlerde, güç masraflarının daha az desteklenecek olması keyifleri kaçırmış durumda. TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Sanayi Meclis Lideri Veysel Yayan, sanayi doğalgazına bir evvelki ay yapılan yüzde 50 artırımı hatırlatarak, buna ek olarak kesimin yüzde 50’ye yakınının yeni bir artırımla karşı karşıya kaldığını söyledi. Tıpkı vakitte Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri de olan Yayan, kelam konusu güç fiyat artışının çelik dalına ‘daha fazla üretim yapmayın’ demek olduğunu lisana getirirken, “Ümit ederim ki getirisi ve götürüsü güzel hesaplanmıştır. Biz makul badirelerin olduğunu biliyoruz, bunu anlıyoruz da… Zahmetleri dengelemek için arayış var. Lakin bir taraftan kimi şeyleri yaparken başka taraftan düzgün çalışan dalların daha da sıkıntı duruma düşmesini engelleyici bir uğraş içine girmek gerekiyor. Mümkün olduğu kadar bu bahislerde yapan bir tutum içinde olmaya çaba gösterdik ancak geldiğimiz noktada yalnızca artırıma dayalı yaklaşımın da sürdürülemez olduğunu düşünmeye başladık” dedi. Çelikte kapasite kullanım oranlarının yüzde 65 düzeylerine düştüğünü aktaran Yayan, “Bu durumda çelik üretimin daha büyük ziyana uğramasından endişeleniyoruz. Biz bu artırımları fiyatlara da yansıtamıyoruz, maliyet olarak da kaldıramıyoruz. Daima birikimleri tüketmeye dayalı bir iktisat siyaseti, birikimlerin de eridiği noktada çok olumsuz sonuçlar doğuracaktır” ihtarında bulundu.
Eroğlu: Enflasyona olumsuz tesiri olacak
TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclis Lideri Yavuz Eroğlu ise BOTAŞ’ın düzenlemeye ait açıklamasında kullandığı ‘öngörülebilirlik ve sürdürülebilirlik amacına’ atıfta bulunarak, bu uygulamanın endüstriciler için öngörülebilir ve sürdürülebilir olmadığı eleştirisini getirdi. Plastik bölümünün de yer aldığı kimi tüketici kümelerinde fiyatı evvelden kestirmenin artık mümkün olmadığını söyleyen Eroğlu, güçteki maliyet artışının enflasyona da olumsuz tesirlerinin kaçınılmaz olduğunu lisana getirdi. Eroğlu, “Enflasyon sepetine baktığımızda burada plastiğin çok değerli bir yeri var. En kolayından sepetteki birçok eserde ambalaj maliyeti artıyor. Makarnanın bile maliyetinin yüzde 16’sı ambalajı. Siz petrokimyanın doğalgazının maliyetini artırdığınızda onlar da bu artışı fiyatlarına yansıtacak, plastikçiler de ambalaj fiyatına… Besinden kıyafete kadar enflasyon sepetindeki birçok esere bu maliyet artışı yansıyacak” diye konuştu. Sanayicilerin en büyük probleminin finansmana erişim olduğunu vurgulayan Eroğlu, “Bütün sanayicilerin finansmana erişim sorunu var. Ödeme zahmetleri yaşanıyor. Güç maliyetini artırınca finansman gereksinimi daha da artacak. Finansman bulamayan adama daha fazla finansman maliyeti yükü yükleyeceksiniz” tabirlerini kullandı.
SANAYİCİNİN FATURASI NASIL HESAPLANACAK?
BOTAŞ’tan bir açıklama yapıldı. Buna nazaran; “BOTAŞ’tan doğal gaz satın alan OSB müşterilerinin Kademe-2 iştirakçilerinden altın, alüminyum, bakır, bor, çinko, demir/çelik, gümüş, krom, kurşun ve magnezyum üretimi ile petrol rafinerisi ve petrokimya dallarında faaliyet gösterenlerin” haricindeki başka kesimler için OSB içerisinde yer alan Kademe-2 müşterileri fatura bedeli hesaplamalarında aylık tüketimlerinin yüzde 60’lık kısımları, ünite fiyattan (15,833334 TL/Sm3) geri kalan %40’lık kısmı ise Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası’nda (OTSP) 2022 yılı eylül ayının 1’i (dâhil) ile 25’i (dâhil) ortasında oluşan Günlük Referans Fiyatların (GRF) aritmetik ortalaması olan 26,09734 TL/ Sm3’den fatura edilecek. Ekim 2022 ayı için aylık 20.000 m3 doğalgaz kullanacak Kademe-2 tarifesine natürel bir sanayi tesisi aylık fatura bedeli hesaplaması şöyle olacak: 20.000 m3 X %60 = 12.000 m3 X 15,833334 TL/ m3 = 190.000,01 TL 20.000 m3 X %40 = 8.000 m3 X 26,097340 TL/ m3 = 208.778,72 TL TOPLAM 398.778,72 TL (Taşıma, ÖTV ve KDV bedelleri dahil edilmemiştir.) Yeniden Ekim ayında OSB Müşterilerinin Kademe-2 iştirakçilerinden altın, alüminyum, bakır, bor, çinko, demir/çelik, gümüş, krom, kurşun ve magnezyum üretimi ile petrol rafinerisi ve petrokimya bölümlerinde faaliyet gösteren tesislerin tüm tüketimler Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası’nda (OTSP) 2022 yılı eylül ayının 1’i (dâhil) ile 25’i (dâhil) ortasında oluşan Günlük Referans Fiyatların (GRF) aritmetik ortalaması olan 26,09734 TL/Sm3’den fatura edilecek. Ekim 2022 ayı için aylık 20.000 m3 doğalgaz kullanacak üstteki bölümlerde faaliyet gösterecek Kademe-2 tarifesine olağan bir sanayi tesisi aylık fatura bedeli hesaplaması da şöyle olacak: 20.000 m3 X 26,097340 TL/ m3 = 521.946,80 TL (Taşıma, ÖTV ve KDV bedelleri dahil edilmemiştir.)
Yorgancılar: Sanayicilerde baş karışıklığı yarattı
Doğalgaz kullanımı ağır bölümlerden biri de cam sanayi… Dalın deneyimli isimlerinden Yorglass CEO’su Semavi Yorgancılar, yüzde 15-20 artırım beklediklerini, fakat bu haliyle ne olduğu aşikâr olmayan bir artırımla karşılaştıklarını lisana getirdi. Düzenlemenin sanayicilerde baş karışıklığına yol açtığını anlatan Yorgancılar, “Bu düzenlemenin maliyetlere kesinlikle tesiri olacak, bu olunca da eser fiyatlarımızın artmaması mümkün değil. Bilhassa cam ve seramik üzere yüksek güç kullanılan kesimlerde bu kaçınılmaz” dedi. Kapasitenin arz-taleple direkt ilgisi olduğunu belirten Yorgancılar, lakin bu artışların cebri olarak kapasiteyi daha düşük kullanmayı sağlayacağını belirtti. Doğan, “Doğalgazı çok kullananın cezalandırıldığı bir model üzere duruyor. Ancak cam üzere birtakım bölümlerde kapasiteyi çok düşürmeniz mümkün değil, bir ölçü aşağıya çekebilirsiniz, bu da en fazla yüzde 25’tir. Lakin daha üstünde kapasiteyi düşürmeniz mümkün değil” tabirlerini kullandı.
