Hilal SARI
Ukrayna Savaşı global güç fiyatlarında önemli bir artışa neden olurken, dünyanın en büyük petrol üreticileri üretimi günlük 2 milyon varil azaltma kararı aldı. Gerçek kesintinin birçok üyenin zati kotasını dolduramaması nedeniyle yaklaşık 1 milyon varil/gün civarında olacağı kestirim ediliyor. Suudi Arabistan’ın defakto önderi olduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve Rusya’nın da ortalarında bulunduğu müttefikleri OPEC+’ın global petrol arzını 2 milyon varil azaltılmasına karar verdi. Fakat karar AB ülkeleri ve ABD’nin Rus petrol ihracatlarına ‘tavan fiyat’ uygulamak konusunda muahedesiyle birebir gün alındı. Biden hükümeti OPEC+’ı bu kararla Rusya’nın tarafını tutmakla suçlasa da, Körfez’deki üreticilerin ‘tavan fiyat’ uygulamasının bir gün kendilerine karşı uygulanmasından telaş ettiği de biliniyor. Gelişmeler Goldman Sachs’a nazaran petrol fiyatlarını yıl sonuna hakikat yükseltecek. Doğalgaz darboğazının da petrole talebi artıracağı bir kış öngören bankanın güç stratejistleri arz taraflı tüm gelişmelerin fiyatların yükseleceğine işaret ettiği görüşünde.
NOPEC yasalaşırsa ABD, Körfez ülkelerini dava edebilecek
ABD Lideri Joe Biden’ın kasımdaki kritik orta seçimler öncesi merkez bankalarının agresif biçimde sıkılaşmasına neden olan enflasyonu düşürmek için karşı atılımları olması bekleniyor. Bu adımlardan en kıymetlisi ise ‘NOPEC’ olarak da bilinen ve OPEC kartelinin global petrol fiyatları üzerindeki tesirini azaltmayı amaçlayan bir yasaya ait çalışmaları hızlandırmak olacak. “No Oil Producing and Exporting Cartels Act” (Petrol üretim ve ihracat kartellerine hayır) yasası, ABD hükümetinin OPEC üyelerini güç piyasalarını manipüle ettikleri gerekçesiyle dava edebilmesinin önünü açıyor. Bu da ABD’nin dava açtığı ülkelerden milyarlarca dolar tazminat talep edebileceği manasına geliyor. Beyaz Saray uzun müddettir planlanan yasa teklifini mayıs ayında “olası ve istenmeyen sonuçları olabileceği” gerekçesiyle rafa kaldırmıştı. Lakin Biden hükümeti OPEC+ kesintisi sonrası Kongre’de iki partiden de takviye alması beklenen yasa için kapıyı açık bırakıyor. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Ulusal Ekonomik Kurulu yöneticisi Brian Deese ile yaptığı açıklamada “Bugün atılan adım doğrultusunda Biden hükümeti Kongre’yle OPEC’in güç fiyatları üzerindeki denetimini azaltmak emeliyle Kongre’yle ve otoritelerle görüşmeler yapacak” tabirlerini kullandı. Birtakım analistler ise ABD’de Kongre’nin stratejik rezervlerden petrol hür bırakılması metodundan vazgeçip NOPEC’i canlandırmak isteyebileceği görüşünü paylaşıyor.
Körfez ülkeleri ‘tavan fiyat’ uygulamasından rahatsız
Küresel petrol fiyatları OPEC+’ın global arzın yüzde 2’sine denk gelen kesintisine ait beklentilerle cuma gününden bu yana yüzde 5 yükseldi ve Brent kesinti sonrası tekrar 95 dolara yaklaştı. WTI’da ise 88,66 dolar/varil seviyesi görüldü. Energy Aspects baş petrol analisti Amrita Sen “Bu oldukça siyasi bir karar ve OPEC’in tavan fiyat uygulamasından hiç keyifli olmadığının açık bir göstergesi. Tavan fiyat ne kadar tesirli olursa olsun, bunu tehlikeli bir başlangıç olarak görüyorlar” değerlendirmesi yapıyor. Kremlin sözcüsü Peskov da kartelin petrol piyasalarında istikrar için bu kararı aldığını belirtti ve Körfez’in telaşlarını teyit eden bir açıklama yaptı: “Rus petrolünün fiyatlarına tavan getirme teşebbüsleri geri tepebilir ve hem petrol üreticileri hem de tüketicileri için ziyanlı olabilir.”
Suudi Arabistan Güç Bakanı Prens Abdulaziz bin Salman, kararın uzun vadeli petrol yatırımlarını teşvik etmek emeliyle alındığını belirtti. Analistler 75 yıldır ABD ile güç ittifakı içinde olan Kraliyet’in kesinti kararını desteklemesinin Biden hükümetiyle tansiyonu artıracağını öngörüyor.
Birleşik Arap Emirlikleri Güç Bakanı Suhail Al Mazrouei ise kararın siyasi değil teknik bir karar olduğuna vurgu yaptı ve FT’ye yaptığı açıklamada “Avrupa’nın kendi kıssası var, Rusya’nın kendi kıssası var. Biz rastgele bir ülkeyle taraf olamayız” diye konuştu.
OPEC Genel Sekreteri Kuveyt Güç Bakanı Haitham al-Ghais’in ise kümenin güç piyasaları için ‘güvenlik’ ve ‘istikrar’ sağladığını savunarak “Herşeyin bir bedeli var, güç güvenliğinin de” dedi.
Citigroup: Nükleer muahedeyi ve tavan fiyat planını hızlandıracak
Citigroup ise OPEC+ kesintisinin hem ABD’nin İran’la nükleer mutabakat görüşmelerini tamamlamasını sağlayabileceğini hem de Rus petrolüne getirilmesinde uzlaşılan ‘tavan fiyat’ planlarının hızlanmasını sağlayacağını görüşünde. ABD Hazine Bakanlığı tavan fiyat uygulamasının daha evvel planlanan 5 Aralık tarihinden çok daha erken duyurulabileceğini belirtiyor. Öte yandan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin ahlak polisi gözaltısı sırasındaki vefatıyla başlayan ve Tahran’ın en değerli üniversitelerinden bölge okullarına birçok yerde bayanların kitlesel şovlarını sürdürdüğü İran’da güvenlik güçlerinin tavrına sessiz kalınması ve İran’ın petrolü için bu evrede bir nükleer mutabakat yapılması, insan hakları aktivistlerinin reaksiyonunu çekebilir. New York Times ve CNBC üzere ABD yayınlarında şovların insan hakları ihlallerinden fazla ekonomik nedenlerden kaynaklandığının ve nükleer mutabakatın İran halkına yarar sağlayacağının belirtilmesi şimdiden şovları destekleyen birçok İran vatandaşının yansısını çekti.
Venezuela’nın petrol yaptırımları da kaldırılabilir
Stratejik rezervlerden ek arz sağlama ve ABD’deki petrol üretiminin artırılması üzere seçeneklerini de kullanacak olan ABD’nin Venezuela’ya uyguladığı petrol ambargolarını da gevşetmesi mümkün. Wall Street Journal’ın kaynaklara dayandırdığı haberinde yaptırımlarda yapılacak istisnanın ülkedeki faaliyetlerini durdurmak zorunda kalan ABD’li güç zamanı Chevron’a yönelik olduğu aktarılıyor. Kaynaklara nazaran ayrıyeten “Venezuela devletine ilişkin kimi ABD bankalarındaki varlıklar da 2024 seçimlerinin adilce gerçekleşmesi için muhalefetle görüşmelerin devam etmesi şartıyla özgür bırakıldı.”
