Aysel YÜCEL
Gemi ve yat ihracatı yükselişe geçti. Kesim, eylül ayında geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran, yüzde 70 artışla 199 milyon 350 bin dolarlık ihracata imza attı. Gemi inşacılar, geçen ay ihracatını en fazla artıran kesim oldu. 2022 yılına yeni rekor maksadıyla başlayan gemi inşa dalında, savaşla birlikte Rusya’ya teslim edilemeyen gemiler nedeniyle ihracat düşüşe geçmişti. Yıllık bazda haziranda yüzde 60 ihracat kaybı yaşayan Türk tersaneleri, temmuzda da yüzde 40 üzerinde daralma yaşamıştı. Böylelikle, yılın birinci 7 ayında ihracat yıllık bazda yüzde 10’un üzerinde daraldı.
Özellikle balıkçı gemilerinde kıymetli bir pazar olan Rusya’ya savaşla birlikte uygulanan ambargo nedeniyle, bitme evresine gelen siparişler Rus alıcısına teslim edilemiyor. Alıcısı Rus olan gemilerde kullanılan ekipmanlar genelde AB menşeli. Savaşla birlikte uygulanan ambargo nedeniyle ekipman firmaları Rus gemilerine start-up süreci için hizmet vermiyorlar. Bölüm buna karşın öbür pazarlara bilhassa de Norveç’e artan teslimatlarla ağustos ayında ihracatta tekrar hızlandı. Ağustos ayında geçen yılın birebir periyoduna nazaran gemi ve yat ihracatı yüzde 30 artarken, eylülde ise bu oran yüzde 70’e ulaştı. Böylelikle, tersanelerin 9 aylık ihracatı ise geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 1.2 artarak, 999 milyon dolara ulaştı. Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Lideri Cem Seven, “İhracatımız eylül ayı prestiji ile geçen yılki birinci 9 aya paralel seyrediyor. Şayet Rusya için inşa edilen türlü özelliklere sahip gemiler de teslim edilebilseydi ihracat sayılarımız geçen yılın birinci 9 aylık ihracat sayılarının çok daha üzerinde seyredecekti. Yılın kalan üç ayında da bir evvelki yıla kıyasla benzeri ihracat fiyatlarına ulaşılabilirse 2022 yılında da yeni bir ihracat rekoru kıracağız” dedi. Türkiye’nin 2021 yılındaki gemi ve yat 1 milyar 626 milyon doları aşarak tüm vakitlerin rekoru kırılmıştı.
En fazla ihracat Norveç’e
2022’nin birinci 9 ayında en fazla ihracat yapılan ülke Norveç olurken, ikinci sırada ise Rusya yer aldı. Rusya’yı Malta takip etti. Eser kümesi bazında ise en fazla yolcu gezinti teknesi ve feribot ihracatı yapıldı. Bunu balıkçı gemileri, deniz tankerleri ve römorkörler izledi.
“Finansmana erişim sorunu aşılamıyor”
Gemi inşada öbür birçok kesimde olduğu üzere finansmana erişim sorunu yaşanıyor. Kesim yetkilileri, finansman sıkıntıları nedeniyle yeni işlerin alınmasının zorlaştığını lisana getiriyor. GYHİB Lideri Cem Seven, “Vadesi bir yılı aşan teminat mektuplarına Avrupa’daki bankalardan kontrgaranti alınarak müşteriye teslim etmekte büyük zorluklar yaşanıyor. BDDK kararlarına istinaden cirosunun belirli bir kısmını aşacak halde döviz bulunduran ihracatçılarımız TL kredi kullanamıyor. Yani 2018’den beri yaşadığımız teminat mektubu sorununa ek olarak TL krediye de ulaşılamıyor. Döviz kredilerinde faiz hem yüksek hem de arz kâfi değil” açıklamasını yaptı.